giải và mãi tới năm 1887 mới giành được Huân chương Davy.) Trong khi
những công trình tuyệt vời liên tục gia tăng danh tiếng cho Meyer – ông
giúp phổ biến một số lý thuyết đột phá đã được chứng minh là đúng –
Mendeleev lại trở nên quái gở đến mức khó tin, hoàn toàn từ chối tin vào sự
thật về nguyên tử.* (Sau này, ông cũng từ chối những thứ mà mắt thường
không thể thấy như electron và phóng xạ.) Nếu phải cân đo đong đếm để
chọn ra nhà hóa học lý thuyết vĩ đại hơn trong hai người họ tại thời điểm
năm 1880, bạn hẳn sẽ chọn Meyer. Vậy điều gì đã tách Mendeleev khỏi
Meyer và bốn nhà hóa học khác (đã công bố các bảng tuần hoàn của họ
trước đó), ít nhất là theo phán xét của lịch sử?*
Đầu tiên, hơn bất kỳ nhà hóa học nào khác, Mendeleev hiểu rằng một số đặc
điểm nhất định về các nguyên tố vẫn tồn tại, ngay cả khi những đặc điểm
khác thì không. Ông nhận ra rằng hợp chất như thủy ngân oxit (một chất rắn
màu cam) không “chứa” một chất khí (oxy) và một kim loại lỏng (thủy
ngân) như những người khác vẫn tin. Thay vào đó, hai nguyên tố kết hợp
thành thủy ngân oxit sẽ tạo ra khí và kim loại khi tồn tại độc lập. Chỉ có
nguyên tử khối của mỗi nguyên tố là không đổi. Mendeleev coi đây là đặc
điểm định danh của mỗi nguyên tố, và ý tưởng đó của ông đã rất gần với
quan điểm hiện đại.
Thứ hai, không như những người sắp xếp các nguyên tố thành cột và hàng
khác, Mendeleev đã làm việc cả đời trong phòng thí nghiệm và có được kiến
thức rất, rất sâu sắc về tính chất, mùi và cách thức phản ứng của các nguyên
tố (đặc biệt là kim loại, vốn là các nguyên tố mơ hồ và khó hiểu nhất để đặt
vào bảng tuần hoàn). Điều này giúp ông sắp xếp toàn bộ 62 nguyên tố đã
biết lúc bấy giờ vào các cột và hàng trong bảng của mình. Mendeleev cũng
sửa đổi bảng tuần hoàn của ông rất nhiều lần, có lúc còn viết các nguyên tố
lên thẻ học và chơi trò xếp lá bài phiên bản hóa học trong văn phòng. Hơn
hết, dù cả hai đều để trống một số ô trên bảng tuần hoàn của mình vì không
có nguyên tố đã biết nào phù hợp, nhưng không như Meyer vốn cẩn trọng,
Mendeleev lại táo bạo dự đoán rằng các nguyên tố mới sẽ được tìm ra. Ông
