với ông Ngọc, tôi rất khó khăn mới có thể gặp lại chính những người bạn mà
tôi đã được gặp trong các chuyến viếng thăm trước.
Tôi đã viết cho Tướng Giáp nhiều lần, các thư từ của tôi gửi đi đều
không có hồi âm. Tôi không biết có nên khiếu nại Bưu điện Việt Nam
không, hay người nhận thư của tôi được lệnh lờ đi không trả lời, coi như
không nhận được! Sau này tôi được biết thư từ của tôi đã không đến tay ông.
Nhưng cuối cùng tôi cũng cho ông biết được ý định của tôi. Ông nhớ ra và
biểu thị sự vui mừng vì theo lời ông, ông muốn mọi cuốn sách viết về ông ở
phương Tây phải được viết trung thực và nghiêm túc bởi một “nhà sử học có
lương tâm”.
Ông trả lời những câu hỏi của tôi và ông còn gửi cho tôi nhiều tấm ảnh
của ông cùng vợ và các con. Trên các trang viết mà tôi nhận được, ông kể
cho tôi nghe về gia đình, dòng tộc, quê hương, về những năm tháng đi học,
về niềm say mê với chủ nghĩa cộng sản từ rất sớm, về chuyện ông bị kết án
tù, chuyện ông làm nghề báo, về người vợ đầu và đứa con gái đầu lòng của
ông, thời gian ông dạy ở một trường trung học tư thục tại Hà Nội, lòng căm
thù thực dân Pháp khôn nguôi, ý chí quyết tâm đấu tranh cho nền độc lập
của Việt Nam, lúc ông bí mật sang Trung Quốc khi Chiến tranh thế giới lần
thứ hai bùng nổ và cuộc sống của ông tại vùng đồi núi phía bắc trong thời
gian kháng chiến chống Pháp.
Ông kể cho tôi nghe về chuyện thành lập đội quân đầu tiên, Đội Việt
Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, chuyện những người của OSS (Office
of Strategic Services - Cơ quan tình báo chiến lược) trong những ngày cuối
của chiến tranh đã đến để làm việc với binh sĩ Việt Minh. Ông kể về người
vợ thứ hai và những đứa con của mình, về thôn xóm và cha mẹ ông. Ông kể
với ngôn ngữ giản dị đời thường chứ không phải như một người học vẹt về ý
thức hệ. Ông đưa ra một câu trả lời hóm hỉnh khi người ta nói đùa ông về bí
danh cũ. Ông nói về những đứa cháu nội, cháu ngoại.
