khâm phục trí thông minh và tài năng của Giáp […]. Giáp có vẻ mặt lạnh
luôn luôn làm cho tôi chưng hửng. Dĩ nhiên đó là một người cộng sản được
mọi người xác nhận”.
Đối với Moffat, Võ Nguyên Giáp là “hình ảnh của một nhà lãnh đạo
Đảng Cộng sản lý tưởng”. Moffat cho rằng người Pháp thường nói về Võ
Nguyên Giáp là “con người cuồng tín nhưng rất có khả năng” và họ hoàn
toàn đúng. Trong một cuộc trò chuyện, Võ Nguyên Giáp tỏ ra rất dứt khoát:
Việt Minh không bao giờ nhận rút khỏi Hà Nội như người Pháp yêu cầu. Võ
Nguyên Giáp khẳng định với Moffat rằng dù có xe tăng, máy bay và súng
trường thì người Pháp cũng sẽ thất bại. Rồi ông thay đổi ý kiến bằng cách
nói chữa lại một cách nhẹ nhàng: “Người Việt Nam có thể thua… nhưng dù
sao Pháp cũng không thể thắng”. Nói xong hai người chia tay.
Trong nhiều năm Moffat là người Mỹ duy nhất được gặp Võ Nguyên
Giáp và đó là người duy nhất có thể ảnh hưởng mạnh đến Chính phủ Mỹ để
Mỹ đưa ra đường lối cư xử khác có thể làm thay đổi chiều hướng các sự việc
sau này, giúp Mỹ tránh được các khoản chi tiêu khổng lồ cho chiến tranh và
tránh cho xã hội Mỹ khỏi bị những đổ vỡ sau này. Những đầu óc đa nghi có
thể cười khẩy trước lập luận này, vì họ cho rằng Moffat không có vai trò
quan trọng. Ông không phải là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, mà chỉ là cấp dưới
đứng đầu một vụ lúc đó chẳng quan trọng gì trong Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Ông ta có thể làm được gì? Ngay cả khi ông ta tin rằng phải hành động thế
này, thế khác. Chúng ta sẽ không bao giờ được biết rõ.
Biết rằng người Pháp muốn lôi kéo mình vào cuộc giao chiến, Võ
Nguyên Giáp đã chủ tâm giữ thái độ ôn hòa và kiềm chế. Để tránh khiêu
khích, ông ra lệnh phần lớn các đơn vị rút khỏi Hà Nội, không để bị lôi kéo
vào các vụ chạm súng không kiểm soát được, tránh xa khỏi tầm ngắm của
quân Pháp, phân tán về các tỉnh Bắc Cạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang thuộc
khu giải phóng cũ, ở đó lực lượng Việt Minh hoàn toàn làm chủ từ những
tháng trước khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Các lực lượng tự vệ
đường phố nay nắm quyền kiểm soát an ninh trong nội thành, xây dựng các
