Khi thấy rõ là không có tổng tuyển cử, họ thất vọng ghê gớm”. Tự nhiên
một số lớn dân chúng cuối cùng quyết định chuyển cư ra miền Bắc. Họ
không có lý do gì để ở lại. Hồ Chí Minh tố cáo Diệm từ chối tổng tuyển cử,
phá hoại Hiệp định Geneva nhưng chẳng làm được gì. Đó là “việc đã rồi”.
Hồ Chí Minh không có quyền gì áp đặt trưng cầu dân ý (ở miền Nam) và
không một nước nào nằm trong các nước lớn tham gia Hiệp định Geneva
mong muốn hoặc có thể làm được điều đó. Võ Nguyên Giáp tuyên bố cuộc
đấu tranh ở miền Nam sẽ lâu dài, gian khổ nhưng nhất định thắng lợi.
Thái độ của Võ Nguyên Giáp đối với Mỹ đã có thời gian thân thiện khi
còn cộng tác với Allison Kent Thomas và các thành viên khác trong đội Con
Nai của OSS, nay quay sang đối nghịch. Cuối năm 1957, ông lấy làm tiếc
cho nhân dân Việt Nam còn phải chiến đấu để thống nhất đất nước. Ông nói
về “bọn can thiệp Mỹ” và bè lũ tay sai, tập đoàn Ngô Đình Diệm. Rồi đột
nhiên, không rõ lý do tại sao người ta thấy ông rời khỏi sân khấu chính trị
trong nhiều tháng. Rồi năm 1958 người ta thấy ông hoạt động trở lại. Có thể
ông đã qua một trận ốm. Ông đã trải qua nhiều gian khổ, thiếu thốn trong
những năm chiến tranh nên sức khỏe bị suy giảm. Dù lý do vắng mặt của Võ
Nguyên Giáp không được xác định, nhưng việc ông trở lại hoạt động đúng
vào lúc những nhà lãnh đạo cộng sản đang bắt đầu triển khai chiến lược đối
với miền Nam bị “chiếm đóng”.
Đối với tất cả các nhà quan sát, hiển nhiên là người Bắc Việt Nam cho
rằng vĩ tuyến 17 chỉ là giới tuyến quân sự tạm thời chứ không phải là đường
biên giới phân chia hai quốc gia riêng biệt. Bản thân miền Bắc không phải là
một quốc gia hoàn chỉnh. Võ Nguyên Giáp nói về miền Bắc là “nửa nước
được giải phóng” và vùng lãnh thổ nam giới tuyến 17 là đất đai bị chiếm
đóng. Ông miêu tả miền Bắc như là “hậu phương lớn của quân đội ta”, là
“cơ sở cách mạng của cả nước”.
Các nhà lãnh đạo cộng sản không phải chỉ nói chuyện chữ nghĩa. Một
cách công khai, họ muốn chính phủ “bù nhìn” ở miền Nam Việt Nam bị loại
bỏ và hai nửa của đất nước sẽ thống nhất dưới sự chỉ huy của Hồ Chí Minh.
