Cuối năm 1960, số người vũ trang chống đối chế độ Diệm lên tới ít nhất
10.000 người. Dần dần họ kiểm soát các vùng rừng núi trong tỉnh Quảng
Ngãi và rừng U Minh trong các tỉnh Kiên Giang và An Xuyên, Đồng Tháp
Mười dọc biên giới Campuchia và phần lớn vùng đầm lầy Tây Nam Bộ.
Nông dân ở phía nam vĩ tuyến 17 lúc đầu do dự, nhưng dần dần do công tác
vận động tuyên truyền giác ngộ, họ đã ủng hộ chính quyền cách mạng. Việt
Cộng kiểm soát ngày càng lớn nông thôn miền Nam.
Tức giận vì bất lực không diệt nổi Việt Cộng, Diệm cai quản phần lãnh
thổ còn lại của đất nước với bàn tay ngày càng cứng rắn hơn nhờ 300 triệu
đôla viện trợ của Mỹ về kinh tế và quân sự. Không phải vô cớ mà đầu óc
nghi ngờ của Diệm luôn luôn bận rộn với việc thanh toán đối thủ, đối phó
với các âm mưu lật đổ, ám sát và cách mạng. Các quyết định của Diệm
không ngừng thu hẹp chỗ dựa của ông ta ở cơ sở. Ông ta đã đẩy ra khỏi
chính phủ nhiều người có trình độ nghiệp vụ, những kỹ thuật viên tài giỏi,
các chức sắc Phật giáo. Ông đã cho phép em ông là Ngô Đình Nhu lập ra
đảng Cần lao Nhân vị và Diệm coi những ai không thể hay không muốn gia
nhập đảng của ông là thuộc về cùng một loại như Việt Cộng - kẻ thù của
quốc gia.
Ông đã có thể làm sống lại, bảo tồn và phát huy truyền thống cũ về dân
chủ làng xã của nhân dân ông và đưa vào miền Nam một chương trình cải
cách điền địa: nông dân chỉ trông chờ có thế để tuyên bố trung thành mãi
mãi với chính phủ của ông. Cũng như trước đây, họ đã có thể coi người lãnh
đạo là mang sứ mệnh thiên tử và họ phải ủng hộ ông. Đáng lẽ phải như thế,
nhưng ông lại quay lưng với những khả năng đó, cấm đoán tuyển cử địa
phương, cử người của phe cánh làm xã trưởng. Ông ủng hộ các điền chủ thu
quá điền tô và chiếm đất của điền chủ khác, chia vụn ra cho người của phe
cánh ông nhiều khi là tín đồ Công giáo di cư từ miền Bắc không được chút
cảm tình nào của nhân dân miền Nam đa số theo Phật giáo. Diệm đuổi người
dân ra khỏi ruộng đất của họ do tổ tiên để lại để ném vào các ấp chiến lược
thực chất không hơn gì trại tập trung. Ở đó, nông dân sống chen chúc khốn
