Họ đã phục vụ một số pháo phòng không của chính phủ Hà Nội. Không một
ai, trong đó có Võ Nguyên Giáp, có thể phủ nhận sự viện trợ của Trung
Quốc trong 25 năm đối với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuy nhiên, những
tình cảm đối với Chính phủ Trung Quốc ngày càng trở nên chua chát.
Tướng Võ Nguyên Giáp nổi tiếng trong số những nhà lãnh đạo ở miền
Bắc là người ủng hộ những mối liên hệ chặt chẽ với Liên Xô. Bảy năm sau
khi thống nhất, năm 1982, trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông đã để lộ ra
một phần những lý do khiến ông phản đối chính phủ cộng sản láng giềng.
Ông nói: “Chính phủ Trung Quốc muốn duy trì một nước Việt Nam bị chia
cắt, làm chậm ngày thống nhất đất nước. Người Trung Quốc muốn duy trì
lực lượng của chúng tôi ở trình độ thấp kém… trong thời gian dài… Họ nói
với chúng tôi… rằng Việt Nam sẽ thống nhất nhưng… phải cần trăm năm
nữa!”
Ông không muốn kéo dài một tình hình như thế với một Việt Nam khác
ở miền Nam bị tách rời với miền Bắc trong thời gian dài. Ở một lúc, với thái
độ thẳng thắn ít giữ gìn và ít canh chừng hơn, Võ Giáp nhắc nhở người đối
thoại với mình: “Mùa xuân năm 1975 chúng tôi đã mở cuộc Tổng tiến công
kết thúc bằng thắng lợi hoàn toàn nhưng Bắc Kinh đã phản đối.”
Ông không nói thêm nữa. Ông không phát triển thêm ý của mình. Nếu
điều đó đúng sự thật thì nó phủ nhận mọi ước tính và đánh giá theo tin tức
của phương Tây ở thời đó, theo đó thì Trung Quốc ủng hộ cuộc tiến công
cuối cùng giải phóng hoàn toàn miền Nam của Bắc Việt.
Có lẽ người Trung Quốc sợ mất quá nhiều ảnh hưởng đối với Việt Nam
thống nhất. Riêng miền Bắc - là một quốc gia có thể nhận là được che chở -
sẽ quá yếu để chống lại những ý đồ của người Trung Quốc muốn mở rộng
ảnh hưởng sang Lào và Campuchia. Duy trì nguyện vọng (chia cắt) trong
hoàn cảnh đó, có thể là một phần của kế hoạch Bắc Kinh và do đó là một lý
do đủ để phản đối cuộc tiến công cuối cùng giải phóng miền Nam của Bắc
Việt đối với miền Nam.
