– Ngài Công tước! Ngài không sao chứ?
– Mang một con ngựa khác tốt hơn lại đây! Masséna thét lên.
* * *
Lannes, bị thay hình đổi dạng vì cuộc chiến, Espagne, Lasalle, Bessières
chịu trách nhiệm dẫn đầu hàng ngàn kị binh để chọc thủng trung quân của
bọn Áo, chia cắt chúng thành các bộ phận nhỏ, làm giảm thiệt hại cho hai
khu làng đang bốc cháy dữ dội và chiếm đoạt các khẩu pháo. Fayolle không
có cái nhìn tổng thể như vậy, trong cơn giận dữ, anh ứng xử như một cái
máy, anh không sợ điều gì cả nhưng cũng không muốn một điều gì hết,
không cắt đứt, không theo đuổi, không có thích thú gì, như con rối được dẫn
dụ đi bởi tiếng kèn hiệu và tiếng gào thét của cuộc chiến tranh, thét gào,
đánh, quật, giữ mũi kiếm, chọc sâu lưỡi lê, đập vỡ lồng ngực, cắt lìa cổ địch
quân. Lính thiết kị hủy diệt các tiểu đội pháo binh. Họ móc những khẩu
pháo cướp được vào lũ ngựa kéo. Espagne chỉ huy cuộc hành quân; con
ngựa của ông mép sùi bọt, mũi phập phồng. Từ trong một góc khuất, Fayolle
vừa quan sát Espagne vừa cột yên cương vào chân một cỗ súng cối: mặt vị
tướng xám ngoét vì bụi bặm, ngồi thẳng trên bộ yên bằng da cừu, nhưng ánh
nhìn xa xôi bác bỏ, phủ định những mệnh lệnh ngắn ngủi và chính xác theo
thói quen của ông. Anh lính biết cái gì đang làm rối trí người chỉ huy của
mình; anh không thể ngăn cản những hoài nghi các điềm báo của ông: cái
quái gì chứ! Cách đây mấy năm, vị anh hùng Hohenlinden, người đá mở ra
con đường vào Vienne, bất chấp bão tuyết, nhưng lại rất sợ ma? Fayolle,
người mà chúng ta nói ở trên, đã chứng kiến cuộc ẩu đả lạ lùng giữa Tướng
quân Espagne với một bóng ma tại lâu đài Bayreuth và kết cục của nó, thực
tế là cái gì vậy? Ảo giác chăng? Mệt mỏi ư? Hay một cơn sốt ác tính? Còn
Fayolle, anh không tận mắt nhìn thấy con ma. Bạch phu nhân ở Habsbourg!
Nhưng anh biết những câu chuyện ma hiện hình mà mọi người vẫn hay nói
đến mỗi khi muốn hù dọa trẻ con trong làng; những bóng ma lảng vảng gần
