– Chỉ cần tám chục chiếc thuyền thôi, thưa Bá tước.
– Hứ, chỉ thế thôi à? Tôi vẽ ra từng ấy chiếc chắc? Quân đội sắp dạo chơi
trên sông Danube à?
– Dùng làm phao cho một cây cầu thôi mà.
– Ôi, chuyện ấy đáng ngờ đấy! (Rồi nói với mọi người xung quanh:) Lại
còn đứng như phỗng cả ở đấy à, không có việc gì làm nữa hả? (Sau đó, khi
mọi người tản đi, với vẻ mặt nghiêm trọng) Thưa Đại tá, thành Vienne
không còn thuyền bè gì nữa cả. Không còn một chiếc nào nữa! Bọn Áo
không đến nỗi quá ngu đần đâu! Bọn nó đã đánh đắm phần lớn thuyền bè,
hoặc là đem hết xuống phía hạ lưu tới tận Presbourg để tránh bị tịch thu.
Bọn đấy không điên đâu. Bọn nó đâu muốn chúng ta hiện diện bên tả ngạn
sông Danube này.
Daru cầm tay Lejeune dẫn vào một căn phòng bừa bộn những két, đồ đạc
chất đống. Ông ta đặt chiếc mũ phớt có phù hiệu lên trên bàn, gầm ghè đuổi
hai cấp phó khốn khổ đang ngủ gà ngủ gật ra ngoài rồi đổi giọng như một
kịch sĩ từ tức giận sang ủ rũ mệt mỏi vờ vĩnh:
– Lộn xộn quá, Đại tá ạ, lộn xộn quá! Chả có kế hoạch gì cả! Tôi lúc nào
cũng chỉ gặp rắc rối thôi, tôi ấy mà! Sự phong tỏa đáng nguyền rủa đang
ch�ơi lại chúng ta, tôi thề với anh như vậy đấy.
Thực tế, Hoàng đế đã quyết định trong vòng ba năm phải cô lập được
nước Anh bằng cách cấm vận tất cả hàng hóa của họ vào lục địa, nhưng điều
đó không ngăn cản được bọn buôn lậu: những chiếc áo capotes của quân đội
bằng da được dệt ở Leeds và giày dép vùng Northampton vẫn được lén lút
nhập khẩu; nước Anh tiếp tục chế ngự thương mại quốc tế còn chính châu
Âu bị kết án là bế quan tỏa cảng, thi hành chính sách tự cung tự cấp. Tự
nhiên lại thiếu cả đường, rồi thuốc nhuộm màu chàm để nhuộm vải may
quân phục cho quân đội. Daru than phiền:
– Binh lính của chúng ta ăn mặc lôi thôi quá, mặc bất cứ thứ gì vớ được
trong làng hoặc sau mỗi trận đánh. Trông chả ra giống gì. Cứ như một gánh
hát rong rách rưới! Lính tráng khoác cả những chiếc vét màu xám tước đoạt
được của bọn Áo, rồi chuyện gì sẽ xảy ra nữa đây? Anh không biết à? Tôi sẽ
