một triều đại. Là một kẻ dễ bảo và bất hạnh, ông đã rất khổ sở khi quyết
định lựa chọn Élisabeth de Bavière, một người có khuôn mặt nhọn và không
có cằm làm vị hôn thê; quyết định này hình như không làm cho Giuseppa
Visconti ghen tuông thì phải. Rồi hai tuần sau lễ cưới bắt buộc ấy, điều gì đã
xảy ra? Vị Hầu tước qua đời ngay trên giường của mình. Còn Berthier thì
không còn cơ hội cưới bà vợ góa của Visconti được nữa. Berthier lên cơn sốt
và nằm bên bờ một cơn khủng hoảng thần kinh trầm trọng. Ông cần được an
ủi, nâng đỡ, ban thưởng. Ngay cả hai người đàn bà của ông dù phải chịu
đựng lẫn nhau, vẫn lui tới với nhau rồi cùng chơi bài whist. Hôm nay, Chủ
nhật, ngày 21 tháng Năm 1809, trong lúc mọi người chờ đợi những khẩu
pháo Áo khạc lửa thì Berthier lại thở dài là vì lẽ đó.
* * *
Thống chế Bessières thở dài vì những nguyên nhân tương tự nhưng rất
kín đáo. Vẻ lạnh lùng, cử chỉ lịch lãm hiếm có, hơi nhiều lời, nhưng không
bao giờ bộc lộ sự xúc động ra ngoài, không thể nghi ngờ khi xa cách người
yêu, ông biết tự kiềm chế cuộc đời kép của mình dưới vẻ bề ngoài ồn ào.
Cũng vì những lí do ấy mà dưới làn áo vét xanh vàng, ông đeo hai tấm lắc.
Một tấm gợi nhớ về bà vợ Marie-Jeanne của ông, một người đàn bà sùng
đạo, rất dịu dàng và được kính trọng nơi triều đình; tấm lắc còn lại là hình
ảnh người tình của ông, một vũ nữ của nhà hát nhạc vũ kịch. Vì người đàn
bà này mà ông đã phải tiêu tốn hàng triệu quan, tên nàng là Virginie Oreille,
thường gọi là Letellier.
Bessière không bao giờ bộc lộ những suy nghĩ yếu đuối day dứt trong
ông. Lần đầu tiên đến làng Essling bên cạnh Tướng Espagne, ông ngước
nhìn chăm chú vào tháp chuông. Một ngày lễ Pentecôte tuyệt vời! Ngày hôm
nay, không phải Thánh Esprit giáng xuống đầu họ mà Quận công Charles
với những lưỡi lửa, những trái phá, những quả đạn pháo. Trên quảng trường,
lũ ngựa yên cương gọn gàng đang ăn lúa mạch, những bì lúa vương vãi khắp
