“mẹ”, và là một từ hoàn toàn khác được nói ra, ta nói ”em yêu anh”, và ý
nghĩa của nó không hề còn như trước nữa... Có một điều gì đó đã đến thêm
vào. Thêm nhiều tình yêu hơn, nhiều nỗi sợ hơn.”
“Tôi là con cưng của mẹ. Tôi chưa bao giờ rời thành phố, chưa bao giờ
qua đêm ở ngoài nhà tôi, thế mà tôi đã là bác sĩ quân y trong một khẩu đội
súng cối. Tôi đã chịu đau đớn làm sao! Hễ súng cối nổ, là tôi điếc hoàn
toàn. Cứ như nó đốt cháy tôi. Tôi ngồi và tôi thì thầm: “Mẹ ơi... mẹ ơi... mẹ
yêu của con ơi...” Chúng tôi đóng trại trong một khu rừng. Buổi sáng, tôi
bước ra. Mọi vật đều im lặng, óng ánh sương. Làm sao có thể đang chiến
tranh? Khi thiên nhiên đẹp đến thế, yên tĩnh đến thế...
Họ bảo chúng tôi phải mặc quân phục, nhưng tôi chỉ cao một mét năm
mươi. Tôi đã cố xỏ quần, và các cô gái trói tôi ở trong ấy bằng cách buộc
quần cho tôi dưới nách. Cho nên tôi tiếp tục mặc váy, và cố tránh không
cho các cấp trên nhìn thấy. Cuối cùng tôi bị phạt vì không tuân thủ kỷ luật
quân sự.”
“Tôi đã không bao giờ tin. Tôi không biết là tôi có thể ngủ trong khi
đang đi. Ta ở đó, đi trong hàng, và rồi ta ngủ, ta va vào lưng người đi trước,
ta thức dậy một giây, rồi lại rơi tiếp vào giấc ngủ. Tuy nhiên, có một lần, tôi
xiêu người không phải về phía trước, mà về một bên, và tôi tiếp tục đi ra
giữa cánh đồng, tôi đi, vẫn ngủ. Cho đến lúc sa xuống một cái hố: chỉ lúc
đó tôi mới thức dậy và tôi chạy để bắt kịp đoàn quân.”
“Chúng tôi mổ liên tục ngày đêm. Chúng tôi ở đấy, đứng thẳng, và hai
tay cứ tự chúng xuôi xuống. Có lúc tôi ngủ gật dúi mũi vào người thương
binh đang nằm trên bàn mổ. Chân chúng tôi phù lên đến nỗi không xỏ được
vào ủng bằng simili da. Và mắt mỏi đến mức khó khép được mí...
Tôi sẽ không bao giờ quên anh ấy: người ta đưa đến cho chúng tôi một
người bị thương, người ta đỡ anh xuống cáng. Ai đó nắm lấy bàn tay anh:
“Không, anh ấy đã chết.” Chúng tôi chuyển sang người tiếp theo. Và đúng
lúc ấy, người bị thương thở dài. Nghe vậy tôi quì xuống cạnh anh. Tôi
khóc, tôi kêu: “Bác sĩ! Bác sĩ!” Chúng tôi cố đánh thức bác sĩ dậy, chúng
