được kỷ niệm nào. Ở trường, tôi là loại hay cười, nhưng ở đấy, tôi không
bao giờ cười. Nếu tôi nhìn thấy một cô gái tỉa lông mày hay bôi môi son,
tôi thấy khó chịu. Tôi chê bai dứt khoát: làm sao có thể như thế, làm sao cô
lại có thể muốn chưng diện với ai đó giữa thời này?
Ở đâu cũng là người bị thương, ở đâu cũng những tiếng rên. Làm sao có
thể nghĩ đến niềm vui? Đến hạnh phúc của riêng mình? Tôi không muốn
gắn tình yêu với tình trạng này. Tình trạng này, cô thấy đấy... Tôi nghĩ ở
đây, đối mặt với hoàn cảnh này, tình yêu nào rồi cũng tàn lụi trong phút
chốc. Không có sự trân trọng, không có vẻ đẹp, tình yêu nào còn khả dĩ?
Khi chiến tranh sẽ chấm dứt, ừ thì vâng, ta sẽ có một cuộc sống đẹp. Nhưng
ở đây... Ở đây thì không! Và rồi, nếu tôi chết đi, người yêu tôi sẽ đau đớn.
Và tôi, tôi đau đớn khi hình dung ra điều đó. Tôi cảm nhận sự thể như thế
đó...
Người đàn ông là chồng tôi hôm nay đã tán tỉnh tôi ở ngoài đó, chúng tôi
gặp nhau ngoài mặt trận. Nhưng tôi đã không muốn nghe anh: “Không,
không, khi chiến tranh chấm dứt, lúc đó chúng ta sẽ có thể nói về chuyện
này.” Tôi sẽ không bao giờ quên cái ngày, sau một trận đánh trở về, anh hỏi
tôi: “Em có một cái áo ngực không? Mặc vào đi, xin em. Hãy để cho anh
nhìn em khi em mặc áo ngực.” Nhưng tôi chẳng có gì cả, ngoài chiếc áo
varơi của tôi.
Ngay cả với một trong các cô bạn tôi, đã làm đám cưới ngoài mặt trận,
tôi bảo cô: “Anh ấy không bao giờ tặng hoa cậu. Anh ấy không bao giờ tán
tỉnh cậu. Và, hôm trước hôm sau, các cậu đã cưới nhau. Tình yêu là thế ư?”
Tôi không tán thành tình cảm của cô.
Chiến tranh kết thúc... Chúng tôi nhìn nhau, chúng tôi đã tin rằng đúng
vậy và chúng tôi còn sống. Từ nay, chúng tôi sẽ sống... Chúng tôi sẽ yêu...
Nhưng chúng tôi đã quên mất chuyện đó, chúng tôi không còn biết người ta
đã làm việc đó như thế nào. Tôi trở về nhà và tôi cùng mẹ đi đặt một chiếc
áo dài. Chiếc áo dài hậu chiến đầu tiên của tôi.
Đến lượt tôi, người ta hỏi:
