người bằng cưa? Cưa như một khúc củi... Đấy là một cậu con trai ở quê
chúng tôi, một du kích... Sau chuyện đó, khi ta đi hoạt động, tâm hồn ta chỉ
mong muốn một điều: giết, giết chúng thật nhiều nhất có thể, tiêu diệt
chúng bằng những cách thức tàn ác nhất, thảm khốc nhất. Khi tôi nhìn thấy
những tên tù binh phát xít, tôi chỉ muốn chộp lấy cổ họng chúng. Bóp cổ
chúng. Tôi sẽ giết chúng bằng chính tay tôi, xé xác chúng ra bằng răng tôi.
Tôi sẽ không giết chúng, sẽ là một cái chết quá nhẹ nhàng cho chúng. Tôi
sẽ diệt chúng không bằng vũ khí, không bằng súng...
Đúng trước khi tháo lui, năm 1943, bọn phát xít đã bắn mẹ tôi... Nhưng
mẹ tôi, cô biết không, là một người đàn bà lỗi lạc, thậm chí bà còn ban
phước cho chúng tôi.
“Hãy đi đi, các con, các con phải sống, thay vì để cho chúng muốn làm
gì thì làm, đừng chết một cách dại dột.”
Mẹ không nói những lời to tát, bà biết tìm những từ giản dị của phụ nữ.
Ước muốn của bà là thấy chúng tôi sống và học hành tốt. Điểm này là rất
quan trọng đối với bà.
Những người phụ nữ ở cùng phòng giam với bà kể với tôi rằng bọn
chúng đến tìm bà, bà bảo: “Một điều duy nhất làm tôi buồn, nếu tôi chết,
xin hãy giúp các con tôi!”
Khi tôi trở về sau chiến tranh, một trong những người phụ nữ ấy đã cho
tôi ở nhà bà, trong gia đình bà, trong khi bà có hai đứa con còn nhỏ. Bọn
phát xít đã đốt nhà chúng tôi, em trai tôi đã chết trong kháng chiến, mẹ tôi
bị bắn, bố tôi chiến đấu suốt chiến tranh ngoài mặt trận. Ông trở về làng,
què quặt và đau ốm. Ông đã không sống được lâu, ông chết ngay sau đó.
Như vậy tôi là người sống sót duy nhất của gia đình. Chính người phụ nữ
ấy cũng rất nghèo, bà có hai miệng ăn phải nuôi. Tôi quyết định khăn gói ra
đi bất kỳ đâu. Nhưng bà khóc và không chịu cho tôi đi...
Khi tôi biết tin mẹ tôi bị bắn, tôi gần như mất trí. Tôi cứ như một linh
hồn đau khổ... Tôi cần phải... tôi phải tìm lại được bà... Nhưng bọn phát xít
đã bắn những người tù của chúng và dùng xe cam nhông đầm chặt cái hố
