“HÃY LỚN LÊN NỮA ĐÃ, CÁC CÔ GÁI...CÁC CÔ CÒN
TRẺ QUÁ...”
N
hững tiếng nói... Hàng chục tiếng nói... Chúng đã đổ xuống trên tôi
không sao cưỡng nổi, phơi lộ cho tôi một sự thật khác thường, một sự thật
không dọn vào cái công thức ngắn gọn tôi được biết từ bé: “Chúng ta đã
chiến thắng”. Công thức đã được niêm phong trong đồng và trong đá. Đã
diễn ra một phản ứng hóa học tức thì: cái thống thiết đã hòa tan trong đan
dệt của những số phận con người, tỏ ra là yếu tố phù du nhất. Dễ bay hơi và
thoáng chốc nhất.
Tôi muốn tìm biết gì đây, tôi muốn được nghe kể gì đây, lúc này đây,
hàng nhiều chục năm sau? Điều gì đã xảy ra trước Moskva hay Stalingrad,
mô tả chính các chiến dịch quân sự, tên các cao điểm và các tọa độ được
đánh chiếm chăng? Tôi có cần người ta mô tả cho tôi chuyển động của các
khu vực và các mặt trận, người ta kể cho tôi chi tiết cuộc rút lui và cuộc
phản công, chính xác có bao nhiêu đoàn xe quân sự bị tiêu diệt và bao
nhiêu cuộc đột kích của quân du kích được thực hiện - những yếu tố đã
được viết trong hàng ngàn bộ sách. Không, tôi đi tìm cái khác. Cuốn sách
tôi viết sẽ chứa rất ít tư liệu chuyên về quân sự và chuyên ngành (đấy
không phải là mục đích của tôi), ngược lại, người đọc sẽ tìm thấy ở đấy một
chất liệu khác, được tích lại rất nhiều, chất-liệu-người. Tôi đi tìm cái tôi sẽ
gọi là một tri thức về tinh thần.
