Tôi đi trên những dấu vết của đời sống nội tâm, tôi tiến hành ghi âm tâm
hồn. Đối với tôi, đường đi của tâm hồn quan trọng hơn là bản thân sự kiện.
Biết “chuyện đó đã diễn ra như thế nào” không quan trọng lắm đâu, chẳng
quá cần thiết đâu; cái phập phồng, đó là cái con người sống... ta thấy và
hiểu... cái ta thấy và hiểu về chiến tranh, tổng quát hơn là về cuộc sống và
về cái chết. Cái ta chiết ra từ chính bản thân ở giữa bóng tối khôn cùng...
Không phải lịch sử chiến tranh hay lịch sử nhà nước, mà là lịch sử những
con người bình thường sống một cuộc sống bình thường, bị thời đại của họ
xô vào những chiều sâu kỳ lạ của một biến cố khổng lồ. Xô vào trong Lịch
sử lớn. Không phải những nữ anh hùng lừng danh và được tẩm hương, ta sẽ
được nghe lên tiếng - tôi đã cố tình tránh kể tên họ - mà là những con người
nói về chính mình: “Chúng tôi là những cô gái bình thường, như hàng
nghìn những cô gái khác.” (A. Sourova, chiến sĩ liên lạc Kháng chiến
Những người anh hùng của tôi, ta nhìn thấy họ trên đường phố, trong đám
đông, chứ không phải trên các tranh treo ở viện bảo tàng.
Tôi sắp xếp lại một câu chuyện từ những mảnh số phận sống, và lịch sử
ấy là lịch sử phụ nữ. Tôi muốn biết cuộc chiến tranh của phụ nữ, không
phải chiến tranh của đàn ông. Những người phụ nữ đã giữ những ký ức
nào? Họ kể gì? Chưa ai lắng nghe họ...
Những người phụ nữ năm 1941. Câu hỏi đầu tiên tôi muốn đặt cho họ,
là: họ từ đâu đến? Điều gì thúc đẩy họ, khích lệ họ?
Câu hỏi giống như thế đã được Pouchkine đặt ra hồi thế kỷ XIX khi ông
cho in trên tạp chí Người đương thời của ông những đoạn trích hồi ký của
“cô nàng kỵ sĩ”, Nadejda Dourova
, nổi tiếng vì đã tham gia chiến tranh
chống Napoléon: “Nguyên nhân nào đã thúc đẩy người con gái xuất thân từ
một gia đình quý tộc ấy bỏ gia đình, từ bỏ cả giới tính của mình, gánh lấy
những công việc, những trách nhiệm mà ngay cả những người đàn ông
cũng phải khiếp sợ, để cuối cùng xông pha trong những trận đánh - những
trận đánh tầm cỡ Napoléon? Điều gì đã thúc đẩy nàng? Những nỗi thất
vọng bí ẩn nào đó trong đời sống gia đình chăng? Một trí tưởng tượng quá
