nhiều tác giả
Chiến tranh nhìn từ nhiều phía
Giữa những lằn đạn, giữa những quê hương
Nguyễn Trọng Văn
Hậu 30.4 và 7.5 - Ghi nhận từ nhiều phía
Đọc loạt bài về ngày 30 tháng Tư và 7 tháng Năm trên talawas, tôi có ba ý
kiến xin được đóng góp phản hồi: thứ nhất, về mặc cảm chiến thắng chiến
bại, thứ hai, về những người may mắn có nhiều quê hương, thứ ba, về “tinh
thần” ngày 30.4 và 7.5.
A. Chiến thắng - chiến bại
1. Vinh quang- Anh hùng
Có thắng bại của tướng tá, sĩ quan; có thắng bại của binh lính, thường
dân và “phó thường dân”.
Hãy nói về tướng lãnh hai bên, người Pháp có câu “gloire aux
vainqueurs, honneur aux vaincus” (thắng vinh quang mà bại cũng anh
hùng, Cao Tần diễn ca). Cứ theo câu này thì thắng và bại ranh giới rất
mong manh, vinh quang cho kẻ chiến thắng và anh hùng cho kẻ chiến
bại. Chiến thắng và anh hùng xem ra rất gần nhau, thậm chí lẫn lộn,
đổi chỗ cho nhau được. Nội dung câu thành ngữ và cách diễn ca của
Cao Tần (mà bại cũng anh hùng ) biểu lộ tính nhân đạo sâu sắc. Nhân
đạo chủ nghĩa nên mới dịch honneur thành anh hùng trong khi rõ ràng
nghĩa nó là danh dự. Trong các trận đấu (thí dụ, đá banh) người ta nói
thua trong danh dự hoặc gỡ một bàn danh dự. Danh dự đây hiểu là
chiến đấu “ngoan cường,” tấn công không mệt mỏi, fair play, cống
