Miếng bùi cho xạ trường mùi súng đỡ cay
Miếng vợ con tao cất dưới gối nằm
Miếng mắt em soi gương trong giầy đánh bóng
Tác giả dùng các thể thơ lục bát, tự do, 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ, trong đó các
bài viết theo thể thất ngôn và thể tự do là khá nhất. Lục bát trong tập này bị
lạc vận nhiều. Thể tám chữ ngắt nhịp 4/4 gây cảm giác đơn điệu buồn tẻ.
Nhận xét chung, theo Phạm Việt Tuyền, là ở tập này cũng như ở các tập
trước “Nguyên Sa đã có tài sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh và tiết điệu một
cách mới lạ, đẩy thơ ca tới lý tưởng thơ thuần túy. Hình ảnh và tiết điệu thơ
nhiều chỗ rất thích hợp với ý thơ, tạo ra những bức tranh vô cùng khêu gợi,
những bản nhạc âm vang dài bất tuyệt”. Kỹ thuật thơ chủ yếu là trùng điệp
và liên hoàn.
Như vậy có hai tập thơ cùng mang tên Những năm sáu mươi của hai nhà
thơ ở hai miền trong thời kỳ chia cắt đất nước. Trên phương diện nội dung
hai tập thơ cho thấy hai phía hiện thực của chiến tranh: một bên, nhìn từ
tầm cao của dân tộc, một bên khác, nhìn từ thân phận cảnh ngộ riêng của
một cá nhân. Trên phương diện nghệ thuật đáng chú ý là cả hai nhà thơ đều
có xu hướng làm thơ tự do, kéo câu thơ về gần với câu nói để diễn tả cho
được những điều muốn nói trong thơ. Tập của Nguyên Sa bị chính quyền
miền Nam đương thời coi là “thơ đen”, không được xuất bản, nhưng nó đã
tồn tại dưới hình thức in ronéo. Cả hai tập thơ đều là tác phẩm của văn học
nước nhà. Như bằng chứng của lịch sử. Như lộ tiêu của tiến trình văn học
hiện đại Việt Nam.
Trong thơ chiến tranh này nổi bật là tập Chiến tranh Việt Nam và tôi của
Nguyễn Băc Sơn. Như tên gọi tập thơ, những bài thơ trong đó được viết từ
một tâm thế và một cách nhìn cá nhân về cuộc chiến đang diễn ra bằng một
giọng điệu chua chát, buồn bã pha lẫn khinh bạc, chán chường. Cuộc chiến
đã lùi xa nhưng đọc lại tập thơ đó hôm nay người đọc còn ngẫm ngợi được
nhiều điều.
3.
