ở các tiệm buôn Mỹ, rồi công chức Mỹ, lúc nào cũng phải đầy đủ bổn phận
đóng thuế cho liên bang, tiểu bang, đi đầu phiếu Quốc Hội, Tổng thống...tôi
vẫn chưa cảm thấy tôi là người Mỹ! Có thể đó là điều khác nhau giữa tôi và
thế hệ các con tôi. Tôi lại cũng không thể xem Việt Nam như một thứ quê
ngoại như nhiều người cùng thế hệ tôi phát biểu, đối với tôi, ngoại là Việt
Nam, nội cũng là Việt Nam. Như một cuộc ngoại tình chính đáng không
chừng! Sống với vợ, với chồng, đầy đủ quan hệ, bổn phận, kể cả quan hệ
tình dục, nhưng tâm hồn thì vẫn thuộc về một người khác! Ðó là nỗi oái
oăm mà các bạn tôi trong nước có thể không có, có thể thế hệ sau tôi cũng
không có!
TVT:Mọi người đều nói quê hương, đất nước luôn là nỗi ám ảnh khôn
nguôi của người xa xứ. Với chị thì như thế nào?
HB: Tôi phân biệt chính phủ Việt Nam với nướcViệt. Nước Việtnằm trong
trong trái tim tôi, còn chính phủthì còn... tùy! Khi chúng ta bỏ phiếu cho
Tổng thống, Chủ tịch, đại biểu Quốc Hội là ta bỏ phiếu cho chính phủ chứ
đâu có bỏ phiếu cho đất nước đâu! Chúng ta chọn vợ, chọn chồng, chọn bồ,
chọn bạn, không ai chọn cha chọn mẹ. Ðất mẹ, ngôn ngữ mẹ, ngoài người
mẹ già sinh ra tôi (biological mother) hiện ở Mỹ, Việt Nam là một bà mẹ
khác trong trái tim tôi. Hiện giờ, tôi kiếm ăn được cũng là nhờ tiếng Việt,
trong nước tôi học Văn, dạy Văn, giờ tôi dạy tiếng Việt, tôi nói chuyện với
con cái bạn bè bằng tiếng Việt, ăn uống hầu hết là cơm Việt, và nghề tay
trái, ngoài việc kiếm ăn, lại viết lách lăng nhăng cũng bằng tiếng Việt. Lúc
ra khỏi nước, tôi đã sống ở đó hơn bốn mươi năm rồi. Kỷ niệm buồn ở Việt
Nam không ít, nhưng kỷ niệm vui thì cũng tràn đầy. Cuối đời rồi, không đi
Việt Nam thì nghe không có lý!
TVT:Bây giờ, nếu có thể được, ta nói chuyện một chút về Cộng đồng người
Việt ở Mỹ, Thí dụ, chị có thể phác họa vài nét về Cộng đồng người Việt ở
Mỹ, thí dụ chị có tham gia các Hội Ðoàn, các sinh hoạt có tổ chức của
người Việt trong vùng chị ở, Virginia, hay trên nước Mỹ không? Chị thấy
các sinh hoạt đó như thế nào? Ðối với thế hệ chị và đối với thế hệ con em
chị ở hải ngoại?