Căn nhà ông Yểng là nơi đêm nay sẽ có nhiều người tới giã cốm. Từ
chiều, ông Yểng đã vác cái loóng dài lên sàn. Cái loóng bằng gỗ chò, hình
chiếc thuyền độc mộc, lên nước đen như mun. Tám cái chày rửa sạch, đặt
cạnh bếp hong đã khô.
Trăng vừa ló ở đầu hồi, căn nhà đã đẩy tiếng nói cười. Sào mở cái bao
tải ủ cốm rang, đổ thóc vào lòng loóng.
Ông Yểng tập tễnh đứng lên, hồ hởi:
- Nào, đứng dậy cả đi. Giã gạo thì ốm, giã cốm thì khỏe nào!
Đám các anh các chị đứng dậy, khúc khích cười. Như đã xếp sắp từ
trước, hai hàng nam nữ đã cầm chày đứng sóng đôi bên loóng. Bên kia là chị
Va, chị Yên, hai chị làng Nhớn, bên này là anh Mòn và ba anh làng Thác.
Nhịp chày nổi. Cái loóng nghiêng chao. Thoạt đầu, chưa ăn nhịp, chày
khua chật chương như chân ngựa mới ra chuồng. Nhưng chỉ mấy nhát chày
sau, như bài hát câu ca đã đúng phách, đúng nhịp, như âm thanh đã vào cung
bậc, nhịp chày đã đều, đã quện. Thật khéo, loạt chày bên nữ vừa hạ, loạt
chày bên nam liền nhấc. Chày hạ xuống dội lên tiếng “kình” đùng đục, chày
nhấc lên lướt nhẹ thành loóng ngân lên tiếng “coong”, trong như tiếng
chuông đồng. Kình! Coong! Kình! Coong! Tiếng trầm đục, tiếng thanh trong
đều đặn, rộn ràng, lúc dồn dập, khi khoan thai. Hơi thở dồn, mắt trong mắt,
tay chày nhấc, tay chày hạ, càng lúc càng hòa hợp nhịp nhàng, càng lúc càng
tưng bừng, mê mải.
Hương cốm thơm tỏa. Căn nhà rung rinh và ngoài thôn, trong tiếng
kình coong là chủ âm của đêm mùa thu yên tĩnh, chợt thấy như bóng trăng
khe khẽ lay động. Không còn một âm thanh, một giai điệu nào nữa. Tiếng
cối ngàn từ lâu đã tắt. Đêm thu thơm ngào ngạt gợi nhớ cảnh thanh bình và
những ước vọng xa xôi.
