của bản thân họ, vậy tại sao chúng ta lại phải chờ đợi một kiểu cách suy
nghĩ cao quý hơn từ những giai cấp lao động? Không phải là chuyện lợi ích
[chân chính] của họ là gì mà là chuyện họ cho rằng lợi ích của họ là gì, ấy
mới là điều quan trọng khi xem xét cách cư xử của họ, và hoàn toàn đúng
khi bác lại bất cứ lý thuyết nào giả định rằng cái đa số số học lại thường
làm cái điều mà những nhà cầm quyền khác chưa bao giờ làm, và cũng
chẳng được chờ đợi là họ sẽ làm, hoặc có chăng chỉ trong những trường
hợp rất ngoại lệ – ấy là cư xử theo lợi ích chung cuộc chân chính chứ
không phải theo lợi ích trực tiếp và hời hợt của họ. Chắc chắn không ai có
thể nghi ngờ, rằng nhiều biện pháp nguy hại được kể ra ở trên và những
điều xấu xa khác nữa, hẳn là nằm trong lợi ích trực tiếp của số đông những
người lao động thiếu tay nghề. Và thậm chí cũng hoàn toàn có khả năng là
chúng nằm trong lợi ích vị kỷ của toàn thể thế hệ đang hiện hữu của giai
cấp này. Sự chăm chỉ và tính tích cực bị suy yếu, động cơ tiết kiệm bị giảm
sút, những điều hẳn sẽ là hệ quả chung cuộc của những biện pháp ấy,
nhưng có lẽ ít được giai cấp lao động thiếu tay nghề cảm nhận trong
khoảng thời gian của một đời người.
Một vài trong số những đổi thay đầy hiểm họa cho sự nghiệp của nhân
loại trước đây là những đổi thay tưởng như có lợi, xét theo những hiệu quả
biểu lộ ra ngay tức thời của chúng. Sự thiết lập nền chuyên chế của
Caesar
là một ích lợi lớn cho toàn bộ thế hệ của thời kỳ xảy ra sự kiện
đó. Nó làm cuộc nội chiến ngừng lại, chấm dứt tệ tham ô và sự bạo ngược
của các pháp quan (praetors) và các thống đốc (proconsuls): nó tạo thuận
lợi cho những nghệ thuật làm đẹp cuộc sống và vun trồng trí tuệ cho mọi
lĩnh vực ngoài chính trị; nó xây dựng tượng đài cho những thiên tài văn học
làm lóa mắt những người đọc lịch sử một cách hời hợt, khiến họ không suy
ngẫm rằng những người mà chế độ chuyên chế của Augustus (cũng như của
Lorenzo de Medici
và Louis XIV) phải hàm ơn vì nhờ họ mà được vẻ
vang, hết thảy đều đã được hình thành ở thế hệ trước đó. Sự giàu có được
tích tụ, năng lực và tính tích cực tinh thần được sinh ra qua nhiều thế kỷ
của nền tự do vẫn còn đem lợi ích cho thế hệ đầu tiên của những nô lệ. Vậy
