CHÍNH THỂ ĐẠI DIỆN - Trang 15

dưới mình. Nếu như nhân dân bất bình, thì dưới sự cai trị như vậy chắc
hẳn phải bất bình, thì lợi ích của nhà vua hay giới quý tộc là giữ cho trí tuệ
và sự giáo dục của nhân dân ở mức thấp, kích động gây bất hòa trong dân
chúng và thậm chí ngăn chặn không cho họ được sung túc để dân chúng
khỏi ‘no cơm lại rững mỡ chống đối…’” Nhưng J. S. Mill không cho rằng
nền dân chủ lại được miễn nhiễm với căn bệnh này chỉ bởi vì nó phục vụ
cho lợi ích chân chính của đa số dân chúng. Ông lập luận rằng nếu giả sử
hành vi của những người cầm quyền được quyết định duy nhất bởi lợi ích
“chân chính” của họ thì các chế độ chuyên chế hẳn cũng đã không tồi tệ
đến thế. Ông cho rằng: “Không phải là chuyện lợi ích [chân chính] của họ
là gì mà là chuyện họ cho rằng lợi ích của họ là gì, ấy mới là điều quan
trọng khi xem xét cách cư xử của họ.” Vì vậy mà nền dân chủ cũng có
nguy cơ từ phía những người cầm quyền bị tha hóa vì quyền lực. Ông nhận
xét: “Thời điểm mà một người, hay một giai cấp thấy được mình đã có
quyền lực trong tay, thì quyền lợi cá nhân của một người hay quyền lợi
riêng của giai cấp sẽ chiếm một mức độ quan trọng hoàn toàn mới mẽ
trong con mắt của họ. Thấy mình được người khác sủng ái, họ trở thành
những người tự sủng ái mình, và nghĩ mình có quyền tính giá trị của mình
cao hơn gấp trăm lần so với người khác…” Ông nói tiếp: “Đó là ý nghĩa
của cái truyền thống mang tính phổ quát dựa trên trải nghiệm phổ quát của
những con người bị đồi bại bởi quyền lực. Ai cũng biết rằng, hẳn là ngu
ngốc khi suy luận từ chuyện con người là thế nào hay làm gì ở địa vị dân
thường để kết luận rằng anh ta sẽ là y hệt như thế hay làm y hệt như thế khi
trở thành một bạo quân trên một ngai vàng; là chỗ mà những phần xấu xa
trong bản chất con người của anh ta được mọi người đón nhận và hùa theo
trong mọi tình huống, thay vì bị kiềm chế và giữ gìn trong sự lệ thuộc tùy
theo một tình huống trong cuộc đời của anh ta và tùy theo mỗi người ở
xung quanh anh ta. Hẳn cũng là ngu ngốc như vậy, khi nuôi dưỡng một hy
vọng tương tự đối với một giai cấp; [như] giai cấp bình dân, bay bất cứ
giai cấp nào khác. Cứ cho là họ khiêm tốn và biết nghe theo lẽ phải, nhưng
còn có một quyền lực chi phối họ mạnh hơn là những thứ đó, chúng ta phải