CHÍNH THỂ ĐẠI DIỆN - Trang 152

thiết và những điều tốt còn lại phải được dẫn xuất ra từ nguồn gốc khác,
nếu sự tiến bộ vẫn được tiếp tục. Không có cộng đồng nào tiếp tục tiến bộ
dài lâu mà lại không có lúc xung đột giữa lực lượng mạnh nhất và lực
lượng đối địch nào đó trong cộng đồng; giữa các quyền uy tinh thần và thế
tục; giữa quân đội chính quy hay địa phương và những giai tầng làm ăn dân
sự; giữa nhà vua và dân chúng; giữa những người theo chính thống giáo và
những người cải cách tôn giáo. Khi sự chiến thắng của một bên là hoàn
toàn đến nỗi chấm dứt hẳn sự xung đột và không còn có xung đột nào khác
nữa, khi ấy tiếp theo sau sẽ là sự đình đốn và rồi sẽ là sự suy tàn. Uy thế
của nhóm đa số số học là ít bất công hơn và về toàn cục mà xét cũng ít
nguy hại hơn so với nhiều trường hợp khác, nhưng nó cũng có chính cùng
cái loại nguy cơ như thế, mà có phần còn chắc chắn hơn; vì lẽ khi chính
quyền nằm trong tay Một người hay một Số ít thì cái Số đông luôn tồn tại
như một lực lượng đối địch, có thể không bao giờ đủ mạnh để kiểm soát
người khác, nhưng ý kiến và cảm nghĩ của họ là một sự nâng đỡ có tính đạo
đức và thậm chí có tính xã hội đối với tất cả những ai chống đối lại bất cứ
xu thế nào của quyền uy cai trị, dù là do nhận thức hay do mâu thuẫn lợi
ích. Nhưng khi Dân chủ là tối thượng thì không có cái Một người hay một
Số ít đủ mạnh để cho ý kiến bất đồng và lợi ích bị tổn hại hay bị đe dọa dựa
dẫm vào được. Khó khăn lớn nhất của chính quyền dân chủ cho tới nay
hình như là ở việc làm sao bảo đảm trong một xã hội dân chủ có được cái
mà các hoàn cảnh từ trước tới nay trong mọi xã hội vẫn duy trì được vượt
trội hơn những cái khác – ấy là một sự nâng đỡ có tính xã hội, một điểm
tựa (point d’appui), cho sự kháng cự cá nhân chống lại các khuynh hướng
của quyền lực cai trị; một sự bảo hộ, một điểm hồi sức cho những ý kiến và
những lợi ích mà những quan điểm của công luận có uy thế đang lên không
tán thành. Do thiếu một điểm tựa như thế mà những xã hội cổ đại, và, trừ
vài ngoại lệ, cả những xã hội hiện đại đều hoặc là rơi vào tan rã, hoặc là trở
thành tĩnh tại (đồng nghĩa với sự sa đọa dần mòn) thông qua ưu thế độc
nhất thuộc về chỉ riêng một bộ phận của những điều kiện an sinh xã hội và
tinh thần.