CHÍNH THỂ ĐẠI DIỆN - Trang 180

trình độ thấp nhất, dẫu sao thì cũng vẫn có ích cho tiến bộ, bởi vì sự kêu gọi
luôn thường xuyên hướng tới những giai tầng có trình độ thấp, sự rèn luyện
trí óc nhằm vào khả năng trí tuệ của họ, sự nỗ lực mà những người có trình
độ cao hơn có nghĩa vụ phải làm, nhằm khai minh cho óc suy xét của họ và
hướng dẫn họ tránh khỏi những lầm lạc và định kiến, chính đó là những
nhân tố kích thích mạnh mẽ cho sự tiến bộ về trí tuệ của họ. Tôi thừa nhận
rằng, cái hiệu quả đáng mong ước nhiều nhất này quả thực có đi kèm với sự
thừa nhận việc chia sẻ quyền lực một phần nào đó, thậm chí là phần to lớn,
cho những giai tầng ít được giáo dục, và cái hiệu quả ấy hiện vẫn đang
được tích cực duy trì. Nhưng lý thuyết và trải nghiệm dường như lại chứng
tỏ rằng, có một dòng chảy ngược chiều đang trở thành thị hiếu, khi những
giai tầng ít được giáo dục ấy biến thành những kẻ sở hữu mọi quyền lực.
Những kẻ có quyền tối thượng với mọi thứ, dù đó là Một người, hay Số ít,
hay Số đông, sẽ không còn cần đến sự trợ giúp của lý lẽ nữa; họ sẽ làm cho
chỉ có ý muốn của họ là chiếm ưu thế; và những kẻ mà không thể bị ai
kháng cự lại, thường quá tự đắc với các ý kiến của bản thân mình, nên
chẳng thèm mong muốn thay đổi chúng, hoặc chịu kiên nhẫn lắng nghe bất
cứ người nào nói với họ rằng họ sai trái. Quan điểm đem lại sự kích thích
mạnh nhất cho việc bồi dưỡng nâng cao trí tuệ, chính là lòng mong muốn
vươn lên nắm quyền, chứ không phải mong muốn đạt được trí tuệ; và trong
mọi quan điểm khác, nhất thời hay bền bỉ, về phương cách đạt được uy thế,
thì quan điểm phát triển những phẩm chất tốt đẹp nhất và cao cả nhất chính
là lập trường của những người đủ mạnh mẽ làm cho lý lẽ chiếm được uy
thế, nhưng chưa đủ mạnh mẽ để chiếm được uy thế trước lý lẽ. Đó chính là
lập trường phù hợp với những nguyên tắc mà chúng tôi đã đề ra, theo đó thì
người giàu và người nghèo, người được học nhiều và người được học ít, và
mọi giai tầng cũng như giáo phái mà xã hội phân chia ra, phải được đặt vào
đúng chỗ của mình trong chừng mực có thể thực hiện được. Kết hợp
nguyên tắc này với một nguyên tắc khác – chính là nguyên tắc cho phép ưu
thế phẩm chất trí tuệ được có ưu thế về sức nặng, một thiết chế chính trị
phải làm cho cái kiểu hoàn hảo tương đối ấy thành hiện thực, cái kiểu hoàn