nhà trường Công lập và các thầy giáo dạy Ki Tô giáo, dù sự giảng dạy Ki
Tô giáo có đưa ra những hứa hẹn gì đi nữa riêng chỉ cho những người tự
phát tìm kiếm Ki Tô giáo, thì không có bằng chứng nào lại thuyết phục nổi
các bậc cha mẹ, rằng không hề có sử dụng những biện pháp sai trái để biến
các con cái họ thành tín đồ Ki Tô giáo, hoặc ít nhất cũng thành những
người bị ruồng bỏ khỏi Hindu giáo. Nếu giả sử cuối cùng họ được thuyết
phục tin vào điều ngược lại, thì đó cũng sẽ chỉ là một sự thất bại hoàn toàn
của các nhà trường vốn được điều hành để tạo ra những người cải đạo. Nếu
giả sử việc giảng dạy có được chút ít hiệu quả nào trong việc xúc tiến mục
tiêu của nó, thì nó tất làm tổn thương không những tính hữu ích và ngay cả
sự hiện hữu của nền giáo dục công lập, mà có lẽ còn cả sự an toàn của bản
thân chính quyền nữa. Một tín đồ Tin Lành người Anh hẳn sẽ không dễ bị
xúi giục từ bỏ sự quy đạo mà để cho con cái họ vào học ở một trường dòng
Công giáo La Mã: những tín đồ Công giáo người Ireland sẽ không gửi con
mình đến những trường học mà ở đó có thể biến con họ thành tín đồ Tin
Lành: dường như chúng ta lại chờ đợi là, những tín đồ Hindu giáo, những
người tin tưởng rằng các đặc ân của Hindu giáo có thể sẽ bị tước bỏ mất chỉ
đơn thuần bằng một hành vi vật thể, những người đó sẽ vứt con cái họ vào
mối hiểm nguy bị biến thành tín đồ Ki Tô giáo!
Đó là một trong những kiểu cách mà công luận của nước thống trị có
khuynh hướng tác động có hại hơn là có lợi, lên những vị thống đốc được
đất nước ủy nhiệm. Về các phương diện khác, có vẻ như sự can thiệp của
công luận rất thường hay được thực thi ở nơi nó được đòi hỏi dai dẳng nhất,
và được nhân danh lợi ích nào đó của những người Anh đến lập nghiệp ở
thuộc địa. Những người Anh đến lập nghiệp ở thuộc địa có bạn bè ở nhà, có
các cơ quan ngôn luận, có lối vào với công chúng; họ có ngôn ngữ chung
và những quan niệm chung với những người ở trong nước: bất cứ lời phàn
nàn nào của một người Anh cũng được lắng nghe với nhiều thiện cảm hơn,
ngay cả khi không có ưu ái thiếu công bằng nào được cố ý gán cho nó. Giờ
đây, nếu có một sự thực đã được trải nghiệm qua mọi thử thách, thì ấy là
khi một đất nước giữ một đất nước khác trong sự lệ thuộc, lúc đó những cá
