ngàn người chẳng hiểu biết gì hết về vấn đề. Chắc chắn đó là một sự kiềm
chế hữu dụng đối với những người cai trị trực tiếp, khiến cho họ phải bị đặt
vào thế phòng vệ, và một hay hai vị trong ban hội thẩm sẽ tạo nên ý kiến
đáng có về sự điều hành của họ, dù cho ý kiến của số người còn lại tệ hơn
nhiều so với chẳng có ý kiến gì. Tình trạng đúng là vậy, đó chính là thực
chất lợi lộc cho Ấn Độ nhờ vào sự kiểm soát mà Nghị viện và nhân dân
Anh thực thi đối với chính quyền tại Ấn Độ.
Không phải cứ cố cai trị trực tiếp một nước giống như Ấn Độ, mà phải
trao cho nước ấy những người cai trị tốt, như thế nhân dân Anh mới có thể
thực hiện được bổn phận của mình đối với đất nước này; và họ chắc là
không thể trao cho nó một thứ tệ hơn là Nội các nước Anh, cái nội các chỉ
suy tư về chính trị nước Anh chứ không phải chính trị Ấn Độ: nội các này
hiếm khi giữ nhiệm vụ được đủ lâu dài để có được mối quan tâm đầy trí tuệ
trong một vấn đề thật phức tạp; chịu tách động của những công luận mang
tính bè phái nêu ra tại Nghị viện, bao gồm vài ba diễn giả ăn nói lưu loát,
đóng kịch với nhiều sức thuyết phục cứ y như thật; trong khi ấy anh ta
chẳng hề chịu ảnh hưởng của một sự rèn luyện hay địa vị nào, khả dĩ dẫn
dắt hay chuẩn bị điều kiện cho anh ta hình thành được một quan điểm trung
thực nhất của chính anh ta. Một đất nước tự do mà cố cai trị một nước phụ
thuộc ở xa cách, có một dân chúng không tương đồng cư ngụ, bằng phương
tiện là một nhánh hành pháp của chính mình, sẽ hầu như không thể tránh
được thất bại. Cái kiểu cách duy nhất có được cơ may nào đó giành được
thành công khả dĩ chấp nhận được, ấy là cai trị thông qua một hội đồng
được ủy quyền có tính cách tương đối cố định; cho phép Chính quyền Nhà
nước mang tính đổi thay chỉ duy nhất được có một quyền thanh tra, và một
tiếng nói phủ định. Cái hội đồng như vậy đã từng tồn tại trong trường hợp
Ấn Độ; và tôi e ngại rằng cả Ấn Độ và nước Anh đều sẽ phải gánh lấy hậu
quả hết sức tai hại vì chính sách thiển cận, bởi do chính sách ấy mà cái
công cụ trung gian này của chính quyền đã bị tống khứ đi.
Thật chẳng ích lợi gì khi nói rằng một hội đồng được ủy nhiệm như
vậy không thể có được mọi thứ cần thiết cho một sự cai trị tốt; trên tất cả
