chính quyền hành pháp, trong việc điều khiển trực tiếp các việc công cộng,
lại nắm trong tay những người không có các khiếm khuyết ấy, khi đó thì
những người này sẽ thường xuyên làm được nhiều điều tốt hơn, nếu họ
không bị cản trở bởi sự cần thiết phải thi hành theo sự chuẩn y của các hội
đồng như thế đối với họ. Thế nhưng chỉ riêng địa vị đơn thuần của nhà cầm
quyền thì bản thân địa vị ấy không truyền cho họ mối quan tâm và xu
hướng hành động theo hướng đem lại lợi ích chung ở trong các trường hợp
này, giống như ở các trường hợp khác mà chúng ta đã khảo sát. Từ những
yếu kém chung của một dân tộc hay của một tình trạng văn minh, thì Một
Người cùng các cố vấn của ông ta, hay Một Ít Người, thường cũng chẳng là
ngoại lệ; trừ trường hợp họ là người ngoại bang thuộc về một dân tộc ưu tú
hơn hay một tình trạng xã hội tiến bộ hơn. Khi đó quả thực những người
cầm quyền có thể là ưu tú hơn về văn minh ở bất cứ mức độ nào, so với
những người chịu sự cai trị của họ; và sự khuất phục trước chính quyền
ngoại bang như thế, bất chấp những xấu xa không tránh khỏi của nó,
thường sẽ là có lợi lớn nhất cho dân chúng, đưa họ nhanh chóng đi qua
được nhiều giai đoạn của sự tiến bộ và gạt bỏ đi các trở ngại cho sự cải tiến
có thể đã kéo dài vô hạn định, nếu cư dân chịu thần phục bị để mặc cho các
cơ hội và xu thế tự nhiên bản địa mà không được trợ giúp. Trong một đất
nước không chịu quyền thống trị của ngoại bang, nguyên nhân đầy đủ duy
nhất tạo ra được lợi ích tương tự là sự tình cờ hiếm hoi có một nhà vua
thiên tài phi thường. Trong lịch sử cũng có được một số ít các nhà vua như
thế, may mắn cho nhân loại là họ đã trị vì đủ lâu dài để đem lại một số cải
tiến bền lâu bằng cách để lại cho dân chúng một sự bảo vệ của thế hệ đã lớn
lên dưới ảnh hưởng của các ông vua ấy. Charlemagne
dẫn như một thí dụ; Peter Đại đế
là một thí dụ khác. Thế nhưng các thí dụ
đó thật thưa thớt, đến mức chúng chỉ được xếp vào những tình cờ may mắn
rất thường hay xảy ra vào các thời điểm nguy cấp, những tình cờ quyết định
xem một bộ phận dẫn đầu nào đó của nhân loại sẽ chuyển mình bật dậy hay
chìm đắm trở lại trong tình trạng dã man: những cơ hội giống như sự hiện
hữu của Themistocles
vào thời gian cuộc xâm lược của Ba Tư hay của
các vua William Orange I và III
.
