như ở nước
Colophon trước kia, đa số cư dân là những người có nhiều điền sản trước
khi xảy ra cuộc chiến với Lydia. Ta phải nói rằng một chính quyền được
xem là dân chủ khi những người tự do, vừa là đa số, vừa là những người
nghèo, cai trị, và chế độ quả đầu là khi những người giàu có và quý tộc cai
trị, thành phần này thông thường chỉ là một thiểu số.
Ta thấy có nhiều loại chính quyền khác nhau và đã nghiên cứu nguyên nhân
tạo nên những sự khác biệt này. Tại sao lại có nhiều loại chính quyền hơn
hai loại mà ta đã bàn đến, những loại này là gì và lý do tạo nên những loại
này là những điều ta sẽ tiếp tục bàn tới, khởi đi từ một nguyên lý đã được
chấp nhận là mọi nhà nước do nhiều phần tử tạo nên. Nếu ta bàn về các
chủng loại động vật khác nhau, trước hết ta phải xác định xem trong mọi
loài động vật cơ quan nào là bộ phận thiết yếu không thể không có, như
những cơ quan về xúc giác và những cơ quan tiếp nhận và tiêu hoá thực
phẩm như miệng và bao tử, ngoài những cơ quan khác giúp cho động vật di
chuyển. Giả sử rằng chỉ có ngần ấy các cơ quan, nhưng mỗi cơ quan lại có
nhiều điều khác nhau - thí dụ, những loại miệng và bao tử, cơ quan chuyển
động và cảm nhận khác nhau - và tất cả những sự phối hợp này chắc chắn
sẽ tạo ra nhiều loại động vật khác nhau (loài thú vật không thể giống nhau
nếu có tai hay miệng khác nhau). Điều này cũng đúng với các loại chính
quyền, vì một nước, như tôi đã từng nói nhiều lần, do nhiều phần tử tạo
thành. Một phần tử lo nhiệm vụ cung cấp lương thực, ta gọi là nhà nông;
phần tử thứ hai là những người thợ tạo nên những máy móc cần thiết cho
sự sinh tồn của một nước, trong số những máy móc này có những loại tuyệt
đối cần thiết, những loại khác có thể giúp cho đời sống được thư thái hoặc
xa hoa hơn. Giai cấp thứ ba là những thương gia, tức là những người mua
bán phẩm vật sỉ cũng như lẻ. Thành phần thứ tư là những nông nô hay lao
động chân tay. Giai cấp chiến sĩ là giai cấp thứ năm và cũng cần thiết như
mọi giai cấp khác để bảo vệ đất nước khỏi bị nước khác xâm lăng và áp đặt
ách nô lệ. Vì một nước mà bị nô lệ thì không thể có quốc hiệu. Một nước
thì phải có độc lập và khả năng tự túc, nhưng nô lệ lại là phản nghĩa của
