Chương 9
Trong phần này ta phải nghiên cứu xem, bên cạnh hai chế độ dân chủ và
quả đầu, cái-gọi-là chế độ hiến định phát triển như thế nào và nên được tổ
chức như thế nào. Ta sẽ hiểu ngay bản chất của chế độ này khi so sánh với
thể chế quả đầu và dân chủ. Ta phải xác định các tính chất khác nhau của
hai loại và khớp một phần của mỗi loại vào với nhau như những phần của
một giao ước. Có ba phương thức kết hợp. Phương thức thứ nhất là kết hợp
luật pháp do cả hai loại chế độ lại với nhau, thí dụ như trong việc xử
án. Trong chế độ quả đầu, người giàu nếu không chịu ngồi xử án sẽ bị phạt
tiền, còn người nghèo khi ngồi xử án không được trả lương; còn trong chế
độ dân chủ, thì người nghèo được trả lương, còn người giàu thì không bị
phạt.
Phương thức thứ nhất là kết hợp hai mô hình này lại bằng cách sử dụng
những phần tử giống nhau của cả hai bên hay phần tử ở giữa; kết hợp kiểu
này là đặc tính của chính quyền hiến định. Phương thức thứ hai là lấy trung
bình cộng của cả hai: chế độ dân chủ không đòi hỏi thành viên quốc hội
phải có tài sản hay có một ít tài sản; còn quả đầu đòi hỏi phải có nhiều tài
sản mới được làm đại biểu quốc hội. Trong trường hợp này không có tiêu
chuẩn chung, nhưng số trung bình cộng sẽ là một số chung cho cả hai bên.
Thứ ba, là mượn một số nguyên tắc của dân chủ và một số của quả đầu. Thí
dụ, bổ nhiệm quan chức bằng cách rút thăm là phương thức của dân chủ,
còn bầu cử là phương thức của quả đầu; được xem là dân chủ nếu không
đòi tiêu chuẩn tài sản, và quả đầu nếu đòi tiêu chuẩn này. [Như vậy,] trong
chính quyền hiến định hay theo quý tộc, các nguyên tắc sẽ được rút ra từ
mỗi mô hình, nghĩa là, lấy từ quả đầu nguyên tắc quan chức do dân bầu ra,
và lấy từ dân chủ nguyên tắc là không cần tiêu chuẩn tài sản.
