Phần thứ ba từ Chương 12-17 bàn về các nguyên tắc tổng quát của giáo
dục. Nền giáo dục quốc gia, theo Aristotle phải là một nền giáo dục toàn
diện về thể chất cũng như tinh thần. Aristotle cũng quan niệm rằng, giáo
dục ảnh hưởng đến tư cách công dân và muốn xây dựng đạo đức công dân
thì phải bắt đầu từ xây dựng đạo đức cá nhân vì cả hai loại đạo đức này - cơ
bản - giống nhau (đã bàn ở Quyển III). Việc hôn nhân cũng là một vấn đề
trọng đại trong việc xây dựng một nhà nước lý tưởng gồm những công dân
khoẻ mạnh. Về phương diện sinh lý học, Aristotle cho rằng thể chất của cha
mẹ ảnh hưởng đến thể chất của con cái. Aristotle đề nghị là người chồng
nên lớn tuổi hơn người vợ, từ 17 đến 20 tuổi, và lứa tuổi thích hợp nhất cho
việc lập gia đình và sinh sản là người chồng 37 tuổi, người vợ 18 tuổi. Khi
con cái lớn lên, việc giáo dục cần được quan tâm đặc biệt để trẻ em phát
triển về thể chất cũng như đức tính: không nên để trẻ nhỏ từ năm đến bảy
tuổi ở gần dân nô lệ và tuyệt đối cấm không cho nghe những lời tục tĩu
hoặc những hình ảnh dâm ô. Điều này quan trọng đến nỗi nhà nước phải ra
luật cấm trên toàn quốc. Sau bảy tuổi, giáo dục trẻ em nên chia làm hai giai
đoạn: từ bảy tuổi đến dậy thì và từ dậy thì tới 21 tuổi.
Aristotle dành ra Quyển VIII để bàn về giáo dục. Giáo dục là nhiệm vụ của
quốc gia và nhà nước phải xây dựng một hệ thống giáo dục đồng nhất cho
mọi công dân.
Aristotle đề nghị bốn môn học cho chương trình giáo dục: đọc-viết, thể
dục, âm nhạc, và hội hoạ. Âm nhạc, theo
Aristotle, là một môn học quan trọng, không phải chỉ là môn học để giải trí,
mà là môn học để sử dụng thì giờ nhàn rỗi một cách đúng đắn. Hơn thế
nữa, bản chất của âm nhạc là sự hoà hợp âm thanh, và do đó sẽ khiến cho
tâm hồn dễ đạt được sự cân bằng giữa tình cảm và lý trí (C.5).
Aristotle cũng đề nghị là dạy cho trẻ em phát triển thể chất trước khi phát
triển tinh thần. Cho nên, trẻ em nên được tập thể dục trước, vì huấn luyện
thể chất sẽ giúp trẻ em phát triển các tập quán tốt như kỷ luật tự giác, rồi
đến âm nhạc, sau rốt mới đến các môn học về tri thức.
