thốn không phải là động cơ duy nhất khiến người ta phạm tội. Người ta
cũng phạm tội chỉ vì tội ác đem lại cho họ khoái lạc và giải thoát cho họ
những ham muốn không được thoả mãn (bị ám ảnh bởi những ham muốn
vượt quá nhu cầu đơn giản của đời thường, họ trở thành những tên tội phạm
để giải toả những ham muốn này). Người ta cũng phạm tội không những
chỉ để giải toả những ham muốn đang thôi thúc: họ phạm tội vì một nỗi
ham muốn nào đó và phạm tội để thoả mãn những ham muốn đó để không
còn bị đau khổ vì những ham muốn đó dằn vặt.
Như vậy phương pháp nào trị được ba loại tội ác vừa kể? Loại thứ nhất, ta
có thể giới hạn tài sản và một số nghề nào đó; còn loại thứ hai, tập cho
[dân] có tính tự chủ, tiết độ; còn loại thứ ba, nếu con người muốn tìm
những ham muốn nào mà tự nó đem đến khoái lạc, thì chỉ có cách là tìm
đến triết học, vì ngoài triết học ra, tất cả mọi khoái lạc đều lệ thuộc vào
những điều kiện khác. Một sự thật là những tội phạm ghê gớm nhất được
gây ra không phải vì thiếu thốn mà vì thừa thãi. Người ta không trở thành
bạo chúa để khỏi bị đói lạnh, [người ta trở thành bạo chúa vì muốn có nhiều
của cải hơn nữa]. Đó cũng là lý do tại sao những ai dám hành thích một bạo
chúa được người đời ca tụng hơn là giết một tên đạo tặc. Do đó, ta thấy các
định chế do Phaleas đề nghị chỉ giải quyết được các tội ác lặt vặt mà thôi.
Đối với các định chế của Phaleas, còn một điểm nữa khiến tôi không đồng
ý. Đó là phần lớn các định chế này được thiết lập để thúc đẩy phúc lợi nội
tại của quốc gia, chứ không xét đến mối quan hệ với các nước láng giềng
và những ngoại bang khác ở xa hơn. Một chính quyền phải được tổ chức
với mối quan tâm đến sức mạnh quân sự; nhưng điều này Phaleas lại chẳng
đả động gì đến. Đối với tài sản cũng vậy: không những tài sản phải có đủ
dùng cho trong nước mà còn phải có đủ để đối phó với những nguy hiểm
đến từ bên ngoài. Tài sản của một nước không nên có quá nhiều để gợi lòng
tham khiến nước khác xâm lăng mà mình không đủ sức chống lại; nhưng
cũng không nên có quá ít khiến cho không đủ sức để kéo dài chiến tranh
ngay cả đối với những nước có lực lượng và đặc tính tương đương. Phaleas
