ai đó sẽ phải bị chinh phạt. Đó không phải là một cuộc thảo luận bằng sự thật và
logic; đó là một trận chiến sống còn. Ai đúng không quan trọng; nếu anh thắng
thì tôi thua. Trong hầu hết các cuộc trò chuyện, vị thế được đặt lên hàng đầu.
Không ai muốn phải sắm vai kẻ ngốc cả. Vì lẽ đó, như Dennett lý giải, chúng ta
thiết lập nên một tình huống mà học hỏi cũng đồng nghĩa với thua cuộc.
Thậm chí nếu như bạn có bằng chứng chắc cú cùng logic hoàn hảo, sau đó
dồn người kia vào chân tường, chuyện gì sẽ xảy ra? Họ có thể thất bại — nhưng
họ chắc chắn sẽ ghét bạn. Khi biến đó thành tình thế thắng-thua, tất cả sẽ cùng
thua.
Nhà tâm lý học lâm sàng Al Bernstein cũng đồng ý với điều này. Ông gọi đó
là hiệu ứng "Godzilla vs. Rodan." Khi một người nào khác bắt đầu la hét và cả
hai đều đi theo chế độ chiến tranh, các tòa nhà sụp đổ, Tokyo bị san bằng, nhưng
chuyện lại chẳng đi đến đâu. Bạn có thể nghĩ rằng, "Tôi chỉ đang cố giải thích..."
Nhưng Bernstein cho rằng đó chính là cái bẫy. Việc giải thích luôn rất gần với ý
đồ thống trị ngầm ẩn bên dưới. Bạn không phải đang cố làm rõ gì cả; bạn chỉ
đang cố chiến thắng thôi. Thật ra bạn muốn nói, "Đây là lý do tại sao tôi đúng và
anh sai." Và đó chính xác là thông điệp mà phía bên kia sẽ hiểu dù cho bạn có nói
gì đi chăng nữa.
Nghiên cứu thần kinh học đã xác nhận điều này. Khi con người nổi giận về
chuyện gì đó và bạn chỉ đưa ra bằng chứng đối nghịch với niềm tin của họ, kết
quả quét MRI ra sao? Vùng não liên quan đến logic của họ tắt ngúm, theo đúng
nghĩa đen. Vùng liên kết với sự giận dữ phát sáng lên. Và một khi não bộ của họ
rối loạn như thế, đó không còn là một cuộc tranh luận lý trí — đó là một cuộc
chiến. Não bộ của họ không thể xử lý những thông tin mà bạn đang nói; nó chỉ
đang cố giành thắng lợi. Và đầu óc của bạn cũng sẽ hoạt động tương tự như thế
trừ khi bạn cố gắng và kiểm soát được nó.
Tôi tin chắc một số người cuồng tranh cãi đang không đồng tình. Bộ tranh
đấu không bao giờ hiệu quả sao? Nghiên cứu thể hiện rằng nếu bạn có quyền lực
trong tay mà những người khác không có, việc hăm dọa có thể rất hiệu quả —
trong ngắn hạn. Nếu sếp hét lên, bạn có thể sẽ chùn bước. Nhưng như thế thì mối
quan hệ đó còn ý nghĩa gì? Những vị sếp quá lạm dụng cách này sẽ không có
nhiều cơ hội giữ chân nhân viên giỏi. Và chuyện "biến hình" thành con khỉ đột
nóng đầu nặng hơn 2 tạ là chưa đủ đâu, bạn còn phải giữ nguyên trạng thái đó để
dọa người khác. Khi bạn bắt ép ai đó, người ta sẽ ghim trong lòng. Và nếu như về
