CHỐNG DUHRING - Trang 139

gốc là phần nói về sự cá nhân hoá và sự làm tăng thêm giá trị của đời sống.
Ở đây, những câu nói đã nhàm có tính chất tiên tri được tuôn ra tràn đầy
suốt ba chương sách, như một dòng suối không gì ngăn nổi. Tiếc rằng
chúng ta bắt buộc phải hạn chế trong một vài đoạn trích ngắn.
"Bản chất sâu xa hơn của mọi cảm giác, và do đó, của tất cả mọi hình thức
chủ quan của đời sống, dựa trên sự khác nhau về trạng thái... Nhưng về một
đời sống hoàn toàn (!) thì có thể chứng minh mà không cần phải giải thích
gì (!) rằng không phải một hoàn cảnh ứ trệ, mà là sự quá độ từ một hoàn
cảnh sinh sống này qua một hoàn cảnh sinh sống khác, mới là cái khiến cho
cảm giác của cuộc sống đó được nâng cao và những sự kích thích quyết
định được phát triển... Trạng thái gần như không thay đổi, có thể nói là
trạng thái trì trệ, và tựa hồ như là vẫn ở mãi trong một thể thăng bằng, thì
dù tính chất của nó là như thế nào đi nữa, cũng không có ý nghĩa gì lớn lao
đối với sự thử nghiệm tồn tại.... Tập quán và có thể nói là thói quen đã biến
trạng thái đó thành một cái gì hoàn toàn bàng quan và hờ hững, thành một
cái gì không đặc biệt khác với trạng thái chết. Nhiều lắm thì thêm vào đó
còn có nỗi thống khổ của sự buồn tẻ, như là một loại biểu hiện sinh sống
tiêu cực... Trong một đời sống ứ trệ thì đối với các cá nhân và các dân tộc,
mọi nhiệt tình, mọi sự quan tâm đến tồn tại đều tắt ngấm. Nhưng chỉ xuất
phát từ những quy luật của chúng tôi về sự khác nhau thì mới có thể giải
thích được tất cả những hiện tượng đó."
Quả là không thể tưởng tượng được rằng ông Đuy-rinh lại có thể tạo ra
những kết luận độc đáo về căn bản của ông với một tốc độ nhanh như thế.
Một điều tầm thường vừa mới được chuyển sang ngôn ngữ của triết học
hiện thực: sự kích thích liên tục mãi một dây thần kinh hay là việc kéo dài
một sự kích thích giống nhau làm cho mọi dây thần kinh và mọi hệ thần
kinh mệt mỏi, và do đó, trong trạng thái bình thường, cần phải có sự gián
đoạn và sự thay đổi những kích thích thần kinh - điều này từ lâu người ta đã
có thể đọc thấy trong bất kỳ sách giáo khoa nào về sinh lý học, và bất kỳ
một anh chàng phi-li-xtanh nào cũng đều biết được qua kinh nghiệm bản
thân. Nhưng cái điều tầm thường cũ rích rấy vừa mới được chuyển sang
một hình thức thần bí là bản chất sâu xa hơn của mọi cảm giác đều dựa trên