chúng ta lấy thí dụ một cây cảnh, chẳng hạn như cây thược dược hay cây
lan; nếu chúng ta chăm bón hạt giống và cái cây mọc cỏ hạt giống hơn, mà
lại còn thu được những hạt giống tốt hơn về chất, chúng sẽ đem lại những
bông hoa xinh đẹp hơn, và mỗi lần lắp lại quá trình đó, mỗi lần phủ định
cái phủ định đều nâng cao sự hoàn thiện ấy, - Cũng như đối với hạt đại
mạch, quá trình này cũng diễn ra ở phần lớn các côn trùng, như loài bướm
chẳng hạn. Thông qua sự phủ định cái trứng, các côn trùng nở ra khỏi
trứng, trải qua các giai đoạn biến hoá cho đến khi trưởng thành về mặt sinh
dục, giao cấu với nhau rồi lại bị phủ định, tức là chúng chết đi một khi quá
trình giao cấu đã hoàn thành và côn trùng cái đã đẻ ra rất nhiều trứng. Quá
trình này không diễn ra một cách đơn giản như thế ở các cây cối và động
vật khác, và trước khi chết, chúng không phải chỉ có ra hạt, đẻ trứng và đẻ
con có một lần mà nhiều lần, - điều ấy ở đây khong quan trọng đối với
chúng ta; ở đây chúng ta chỉ phải chứng minh rằng sự phủ định cái phủ
định là có thật ở cả trong hai loài của thế giới hữu cơ. Tiếp nữa, toàn bộ
khoa địa chất cũng là một chuỗi phủ định bị phủ định, một chuỗi những sự
phá huỷ liên tiếp các thành hệ khoáng chất cũ và hình thành các thành hệ
khoáng chất mới. Trước hết, vỏ của trái đất lúc ban đầu, nảy sinh do khối
lỏng nguôi đi, bị vỡ ra từng mảnh do tác dụng của các đại dương, của khí
tượng, do tác dụng hoá học của không khí, và những mảnh vỡ đó đọng lại
dưới đáy biển thành từng lớp. Có những bộ phận của đáy biển nhô lên khỏi
mặt biển, mật lần nữa lại làm cho những bộ phận nhất định của tầng trầm
tích đầu tiên ấy chịu tác dụng của mưa, của nhiệt độ thay đổi tuỳ theo các
mùa trong năm, của ô xy và a xít các bô ních trong không khí ; những khối
đá nóng chảy từ lòng đất tuôn ra qua các tầng vỉa rồi sau đó nguôi đi cũng
chịu những tác động như thế. Trong hàng triệu thế kỷ, rất nhiều lớp mới
không ngừng hình thành như vậy, rồi bị há huỷ một phần lớn và lại được
dùng làm vật liệu để cấu tạo nên những lớp mới khác. Nhưng kết quả của
quá trình đó thì lại rất tích cực: tạo ra được một lớp đất gồm những nguyên
tố hoá học hết sức khác nhau ở trong trạng thái được nghiền nhỏ theo lối cơ
học, khiến cho một lớp cây cối hết sức trù mật và nhiều vẻ có thể mọc lên
được.