CHỐNG DUHRING - Trang 191

gì khác nữa. Không phải đối với bất kỳ ai nô lệ cũng đều có ích cả. Muốn
dùng được một người nô lệ, người ta phải có hai thứ: Một là, có những
công cụ và đối tượng lao động cho người nô lệ đó một cách nghèo nàn. Bởi
vậy, trước khi chế độ nô lệ có thể xuất hiện được, người ta đã phải đạt tới
một trình độ sản xuất nào đó và một trình độ bất bình đẳng nào đó trong
việc phân phối. Và muốn cho lao động nô lệ trở thành phương thức sản
xuất thống trị trong toàn bộ một xã hội, thì cần phải có một sự tăng lên hơn
rất nhiều của sản xuất, thương nghiệp, tích luỹ của cải. Trong những công
xã nguyên thuỷ thời cổ có chế độ công hữu ruộng đất thì hoặc là không có
chế độ nô lệ, hoặc là chế độ nô lệ chỉ giữ một vai trò rất thứ yếu. Ở thành
phố nông dân Rô-ma lúc ban đầu tình hình cũng như thế ; trái lại khi Rô-
ma đã trở thành một "thành phố thế giới" rồi, và khi sở hữu ruộng đất ở Ý
ngày càng chuyển vào tay một giai cấp ít người gồm những kẻ sở hữu
ruộng đất hết sức giàu có, thì dân số nô lệ lấn át dân số nông dân. Nếu
trong thời kỳ những cuộc chiến tranh Ba-tư, con số nô lệ ở Corinthe lên đến
460000, và ở Aegina lên đến 470 000, và nếu cứ 10 người nô lệ mới có một
người dân tự do, thì để có một tình hình như thế, ngoài "bạo lực" ra, tất
phải có một cái gì nữa, cụ thể là phải có một nền mỹ nghệ và thủ công
nghiệp rất phát triển và một nền thương nghiệp rộng lớn. Chế độ nô lệ ở
Hợp chủng quốc Mỹ dựa vào bạo lực ít hơn nhiều so với dựa vào ngành
công nghiệp bông vải sợi của Anh ; trong những miền không trồng bông
hay những miền như những bang giáp ranh không nuôi nô lệ để cung cấp
cho những bang trồng bông, thì chế độ nô lệ tự tiêu vong, mà không cần
phải dùng đến bạo lực, chỉ vì chế độ ấy không sinh lợi.
Vậy nếu ông Đuy-ring gọi chế độ sở hữu hiện nay là một chế độ sở hữu bạo
lực và ông ta coi nó là
"một hình thức thống trị mà cơ sở không phải chỉ là việc không cho người
đồng loại sử dụng tư liệu sinh hoạt tự nhiên, mà điều này còn quan trọng
hơn nhiều - còn là việc bắt con người phải lao động nô lệ"
Thì như thế là ông Đuy-ring đã đặt lộn ngược toàn bộ quan hệ. Việc bắt
người phải lệ thuộc vào lao động nô dịch, dưới tất cả mọi hình thức của nó,
đều giả định trước rằng người đi nô dịch phải có sẵn những tư liệu lao