CHỐNG DUHRING - Trang 23

theo các hình thái giải phẫu nhiều vẻ của nó - tất cả những cái đó đã là
những điều kiện cơ bản cho những tiến bộ ngày càng nhanh chóng. Việc
phân chia giới tự nhiên ra thành những bộ phận cá biệt, việc tách riêng các
quá trình tự nhiên và vật thể tự nhiên khác nhau thành những loại nhất định,
việc nghiên cứu cấu tạo bên trong ccủa những vật thể hữu cơ theo các hình
thái giải phẫu nhiều vẻ của nó - tất cả những cái đó đã là những điều kiện
cơ bản cho những tiến bộ khổng lồ mà 400 năm gần đây đã đem lại cho
chúng ta trong lĩnh vực nhận thức giới tự nhiên. Nhưng phuơng pháp
nghiên cứu ấy đồng thời cũng truyền lại cho chúng ta một thói quen là xem
xét những vật thể tự nhiên và quá trình tự nhiên trong trạng thái biệt lập của
chúng, ở bên ngoài mối liên hệ to lớn chung, và do đó không xem xét
chúng trong trạng thái vận động mà xem xét trong trạng thái tĩnh, không
coi chúng về cơ bản là biến đổi. mà coi chúng là vĩnh viễn không biến đổi,
không xem xét chúng trong trạng thái sống mà xem xét chúng trong trạng
thái chết. Và khi phương pháp nhận thức ấy được Bacon và Locke chuyển
từ khoa học tự nhiên sang triết học thì nó tạo ra tính hạn chế đặc thù của
những thế kỷ gần đây, - tức là phương pháp tư duy siêu hình.
Đối với nhà siêu hình học thì những sự vật và phản ánh của chúng vào tư
duy, tức là những khái niệm, đều là những đối tượng nghiên cứu riêng biệt,
cố định, cứng đờ, vĩnh viễn, phải được xem xét cái này sau cái kia, cái này
độc lập với cái kia. Nhà siêu hình học suy nghĩ rằng những sự tương phản
hoàn toàn trực tiếp; họ nói: có là có, không là không; ngoài cái đó ra là của
ma quái. Đối với họ thì sự vật hoặc là tồn tại hoặc là không tồn tại: một sự
vật không thể vừa là bản thân nó lại vừa là một sự vật khác. Cái khẳng định
và cái phủ định tuyệt đối bài trừ lẫn nhau; nguyên nhân và kết quả cũng đối
lập hẳn với nhau. Phương pháp tư duy ấy mới xem thì có vẻ hoàn toàn có
thể chấp nhận được, bởi vì nó là phương pháp của cái mà người ta gọi là lý
trí lành mạnh của con người. Nhưng lý trí lành mạnh của con người ta, tuy
là một người bạn đường rất đáng kính trong bốn bức tường của sinh hoạt
gia đình, cũng sẽ trải qua những câu chuyện phiêu lưu kỳ lạ nhất một khi
nó mạo hiểm bước vào thế giới nghiên cứu rộng lớn; và phương pháp nhận
thức siêu hình, dù được coi là chính đáng và thậm chí là cần thiết trong