CHỐNG DUHRING - Trang 24

những lĩnh vực nhất định ít nhiều rộng lớn tuỳ theo tính chất của đối tượng
nghiên cứu, nhưng chóng hay chầy nó cũng sẽ gặp phải một ranh giới mà
nếu vượt quá thì nó trở thành phiến diện, hạn chế, trừu tượng và sa vào
những mâu thuận không thể nào giải quyết được vì nó chỉ nhìn thấy những
sự vật cá biệt mà không nhìn thấy mối liên hệ qua lại giữa những sự vật ấy,
chỉ nhìn thấy sự tồn tại của những sự vật ấy mà không nhìn thấy sự phát
sinh và những sự tiêu vong của những sự vật ấy, chỉ nhìn thấy trạng thái
tĩnh của những sự vật ấy mà quên mất sự vận động của những sự vậy ấy,
chỉ nhìn thấy cây mà không thấy rừng. Thí dụ, trong sinh hoạt hàng này,
chúng ta biết và có thể nói một cách chắn chắn rằng một còn vật đang tồn
tại hay không tồn tại; nhưng nghiên cứu kỹ hơn nữa thì chúng ta lại thấy
rằng đôi khi đó lại là một vấn đề hết sức rối rắm như các luật sư đã hiểu rất
rõ điều đó khi phải vò đầu bứt tai để tìm ra một giới hạn hợp lý mà nều
vượt quá thì việc giết một cái thai trong bụng mẹ sẽ bị coi là tội giết người;
cũng như không thể xác định một cách chính xác lúc chết là lúc nào, bởi vì
sinh lý học chứng minh rằng cái chết không phải là một sự kiện đột ngột và
trong nháy mắt, mà lại là một quá trình rất dài. Cũng giống như trong mỗi
giây lát, nó tiêu hoá những chất mà nó nhận được từ ngoài vào và bài tiết
những chất khác ra khỏi nó; trong mỗi giây lát, một số tế bào trong cơ thể
của nó chết đi và những tế bào khác được hình thành; sau một thời gian dài
hay ngắn, những chất của cơ thể ấy đổi mới hoàn toàn và được những
nguyên tử vật chất khác thay thế, thành thử mỗi vật hữu cơ bao giờ cũng là
bản thân nó nhưng lại không phải là bản thân nó. Khi xem xét kỹ hơn,
chúng ta cũng thấy rằng hai cực của một thế đối lập - cái khẳng định và cái
phủ định - cũng không thể tách rời nhau giống như chúng không thể đối lập
với nhau, và mặc dầu tất cả sự đối lập giữa chúng với nhau, chúng vẫn
thâm nhập lẫn nhau; cũng như chúng ta thấy rằng nguyên nhân và kết quả
là những quan niệm chỉ có ý nghĩa với tư cách là như vậy khi được áp dụng
vào những trường hợp cá biệt nhất định; nhưng một khi chúng ta nghiên
cứu trường hợp cá biệt ấy trong mối liên hệ chung của nó với toàn thế giới
thì những khái niệm ấy lại ăn khớp với nhau và hoà thành quan niệm về sự
tác động qua lại phổ biến, trong đó nguyên nhân và kết quả luôn đổi chỗ