Frederick Engels
Chống Duhring
Phần thứ hai
Kinh tế chính trị học
VIII. Tư bản và giá trị thặng dư (Tiếp theo)
Theo ý kiến của ông Mác, tiền công chỉ là tiền trả cho số thời gian lao động
trong đó người công nhân thật sự làm việc để có thể duy trì cuộc sống của
mình. Muốn thế thì một số ít giờ thôi cũng đủ ; tất cả phần còn gọi của
ngày lao động thường bị kéo dài, tạo ra một số dư chứa đựng cái mà tác giả
của chúng ta gọi là "giá trị thặng dư", "và trong ngôn ngữ thông thường,
gọi là tiến lời của tư bản. Không nói đến thời gian lao động đã chứa đựng
trong những tư liệu lao động và trong những nguyên liệu tương ứng ở mỗi
giai đoạn sản xuất, cái phần dư đó của ngày lao động là phần của nhà kinh
doanh tư bản chủ nghĩa. Theo quan điểm ấy thì việc kéo dài ngày lao động
là một lợi nhuận rộng có tính chất bóc lột có lợi cho nhà tư bản ."
Như vậy là theo ông Đuy-rinh thì cái giá trị thặng dư của Mác chẳng qua
chỉ là cái mà trong ngôn ngữ thông thường người ta gọi là tiền lời của tư
bản hay lợi nhuận. Chúng ta hãy nghe chính Mác nói. Trong bộ "Tư bản,
trang 195, giá trị thặng dư được giải thích bằng những từ đặt trong ngoặc
đơn sau từ ngữ đó : " Lợi tức, lợi nhuận, địa tô"[67]. Ở trang 210, Mác đưa
ra một ví dụ trong đó một số lượng giá trị thặng dư là 71 si-linh biểu hiện ra
duới những hình thức phân phối khác nhau của nó; thuế thạp han, thuế địa
phương và thuế Nhà nước, 21 si-linh, địa tô 28 si-linh, lợi nhuận của người
tá điền và lợi tức 22 si-linh, giá trị thặng dư tổng cộng là 71 si-linh . Ở
trang 542, Mác tuyên bố rằng khuyết điểm chủ yếu của Ricardo là " đã
không trình bày giá trị thặng dư dưới dạng thuần tuý, nghĩa là độc lập đối
với những hình thức đặc thù của nó như lợi nhuận, địa tô ,v.v.." rằng do đó,
Ricardo đã trực tiếp nhập cục làm một những qui luật về giá trị thặng dư
với những quy luật về tỷ suất lợi nhuận, trái lại Mác nói :"Sau đây, trong
quyển ba, tôi sẽ chứng minh rằng, trong những điều kiện nhất định cũng
một tỷ suất giá trị thặng dư ấy có thể biểu hiện thành những tỷ suất lợi
