CHỐNG DUHRING - Trang 271

Antonio Serra ở Neapel nói về những biện pháp tạo cho vương quốc được
nhiều vàng và bạc (1613)".
ông Đuy-rinh tin ngay vào điều đó và vì vậy có thể coi cuốn "Breve
trattato" của Serra
"Như là một dòng chữ ghi trên cổng vào tiền sử hiện đại của khoa kinh tế
chính trị".
Thật vậy, việc ông ta nghiên cứu cuốn "Breve trattato" chỉ đóng khung
trong "câu nói văn chương" ấy thôi. Bất hạnh thay, trên thực tế, sự việc đã
xảy ra khác hẳn: năm 1609, nghĩa là 4 năm trước cuốn "Breve trattato",
cuốn "A Discourse of Trade", v.v.., Thomas Mun đã ra đời. Ngay khi xuất
bản lần thứ nhất cuốn sách đó đã có một ý nghĩa đặc biệt là nhằm chống lại
hệ thống tiền tệ lúc ban đầu, hồi bấy giờ còn được bảo vệ với tư cách là
một thực tiễn của Nhà nước ở Anh, do đó, nó là sự tự tách ra một cách tự
giác của chủ nghĩa trọng thương khỏi cái hệ thống mẹ của nó. Nay dưới
hình thức đầu tiên của nó, tác phẩm đó đã được tái bản nhiều lần và đã có
ảnh hưởng trực tiếp đến chế độ lập pháp. Dưới hình thức lần xuất bản năm
1664, đã được tác giả soạn lại hoàn toàn và chỉ ra đời sau khi tác giả chết:
"England s Treasure", v.v.., tác phẩm đó vẫn là cuốn kinh thánh của chủ
nghĩa trọng thương trong một trăm năm nữa. Do đó, nếu chủ nghĩa trọng
thương có một tác phẩm đánh dấu thời đại, được coi "như là một dòng chữ
ghi trên cổng vào", thì đó chính là tác phẩm ấy, và đó là lẽ tại sao nó không
hề tồn tại đối với cái "lịch sử tuân thủ rất cẩn thận những quan hệ tôn ti trật
tự" của ông Đuy-ring.
Về Petty, người sáng lập ra khoa kinh tế chính trị cận đại, thì ông Đuy-rinh
báo cho chúng ta biết rằng Petty đã có
"một cách suy nghĩ khá nông nổi", tiếp nữa lại "không có sự nhận thức về
những sự khác biệt bên trong và tinh vi hơn của các khái niệm"... "Một sự
nhanh nhẩu, biết rất nhiều điều, nhưng rất dễ dàng nhảy từ cái này sang cái
kia mà chẳng bắt rễ vào một tư tưởng sâu xa nào cả"... ông ta "suy luận về
kinh tế quốc dân còn rất thô thiển" và "đi đến những điều ngây ngô mà sự
tương phản... đôi khi có thể làm trò vui cho một nhà tư tưởng nghiêm túc
hơn".