CHỐNG DUHRING - Trang 283

phải là một người đánh dấu thời đại. Ảnh hưởng của những khái luận của
ông đến những giới có học thức ở thời ông không phải chỉ vì cách trình bày
tuyệt vời của chúng, mà trên một mức độ còn lớn hơn nhiều là vì chúng là
một sự ca tụng tiến bộ và lạc quan đối với nền công nghiệp và thương
nghiệp lúc đó đang hưng thịnh, nói một cách khác là ca tụng xã hội tư bản
chủ nghĩa lúc đó đang phát triển nhanh chóng ở Anh, vì vậy mà chúng phải
được "hoan nghênh" ở xã hội này. Ở đây, chỉ cần nói qua cũng đủ rõ. Ai
cũng biết rằng vào đúng thời kỳ của Hume, quần chúng nhân dân Anh đã
đấu tranh quyết liệt như thế nào chống chế độ thuế gián thu, mà Robert
Walpole nổi tiếng đã lợi dụng một cách có kế hoạch để giảm nhẹ thuế cho
các địa chủ và cho bọn nhà giàu nói chung. Trong cuốn "Bàn về thuế khóa"
("Of Taxes") trong đó Hume luận chiến - mà không nêu đối thủ - chống
Vanderlint, một người có uy tín bao giờ cũng lởn vởn trước mắt ông ta, một
kẻ thù kịch liệt nhất chống thuế gián thu và là người đấu tranh kiên quyết
nhất cho thuế ruộng đất - trong cuốn đó có viết:
"Chúng" (thuế tiêu dùng) "Phải thật sự là những thứ thuế rất nặng và phân
bố rất không hợp lý, nếu như công nhân không thể đóng được chúng ngay
cả khi họ cần cù hơn và tiết kiệm hơn mà không nâng cao giá cả lao động
của mình".
Người ta tưởng như nghe chính ngay bản thân Robert Walpole nói, nhất là
nếu ta thêm vào đó đoạn lấy trong cuốn khái luận về "công trái", trong đó
nhân bàn đến sự khó khăn trong việc đánh thuế vào các chủ nợ của Nhà
nước, có nói như sau:
"Không thể che đậy được tình trạng giảm sút trong thu nhập của họ làm
như thế là do một thứ thuế tiêu phí hay một quan thuế nào đó"
Đúng như người ta phải chờ đợi điều đó ở một người xứ Scotland, sự khâm
phục của Hume đối với việc làm giàu của giai cấp tư sản tuyệt nhiên không
phải chỉ trên lý tưởng. Xuất thân là một người nghèo, ông đã đi đến chỗ có
được một thu nhập hàng năm rất lớn tính bằng hàng ngàn pao, - điều mà
ông Đuy-rinh - vì đây không nói đến Petty - biểu hiện một cách tế nhị như
sau:
"Nhờ có một kinh tế tư tốt, nên ông dựa vào một số phương tiện rất eo hẹp,