CHỐNG DUHRING - Trang 308

quan điểm của một người chuyên môn.
Bước chuyển sang chủ nghĩa cộng sản là bước ngoặt trong cuộc đời của
Owen. Chừng nào ông chỉ gặt được sự giàu có, những lời hoan nghênh, sự
kính trọng và vinh quang. ông đã từng là người có tiếng tăm nhất ở châu
âu. Không chỉ những bạn đồng nghiệp cùng địa vị xã hội với ông, mà cả
những chính khách và vương công cũng nghe và tán thành ông. Nhưng khi
ông đưa lý luận cộng sản chủ nghĩa của ông ra thì tình hình liền thay đổi.
Theo ông, ba chướng ngại lớn ngăn chặn mọi sự cải tạo xã hội: sở hữu tư
nhân, tôn giáo và hình thức hôn nhân hiện có. Khi bắt đầu đấu tranh chống
những chướng ngại ấy, ông biết rằng ông sẽ bị gạt ra ngoài xã hội quan
phương và mất địa vị xã hội của mình. Nhưng điều đó không thể ngăn cản
ông tấn công vào những chướng ngại đó một cách không thương xót, và
tình hình đã diễn ra đúng như ông dự kiến. Bị gạt ra ngoài xã hội quan
phương, bị báo chí lờ đi không đả động gì đến, mất hết tài sản vì những thí
nghiệm cộng sản chủ nghĩa bị thất bại ở Mỹ, những thí nghiệm mà ông đã
hy sinh toàn bộ tài sản của ông để tiến hành, ông liền trực tiếp nhờ đến giai
cấp công nhân và trong 30 năm sau ông vẫn tiếp tục hoạt động trong giai
cấp công nhân. Mọi phong trào xã hội, mọi thành tựu thực sự đã diễn ra ở
Anh vì lợi ích của công nhân, đều gắn liền với tên tuổi của Owen. Ví dụ,
sau 5 năm cố gắng, năm 1819 ông đã thông qua được đạo luật đầu tiên hạn
chế lao động của phụ nữ và trẻ em trong các công xưởng. ông đã chủ toạ
đại hội đầu tiên, trong đó các hội công liên toàn nước Anh liên hợp thành
một tổng công hội lớn duy nhất. Với tư cách là những biện pháp quá độ lên
chế độ xã hội cộng sản chủ nghĩa hoàn toàn, một mặt ông tổ chức ra những
hợp tác xã (tiêu dùng và sản xuất), những hợp tác này, từ ngày đó, ít ra
cũng đã cung cấp một bằng chứng thực tiễn nói lên rằng thương nhân cũng
như chủ xưởng là những người mà người ta rất không cần đến; mặt khác,
ông tổ chức ra những chợ lao động, tức là những cơ quan trao đổi sản phẩm
lao động thông qua một thứ tiền giấy lao động mà đơn vị là giờ lao
động[96]. Những cơ quan ấy - tất nhiên phải thất bại - đã hoàn toàn dự kiến
trước cái ngân hàng trao đổi[97] mà Proudhon mãi sau này mới đề ra và chỉ
khác ngân hàng trao đổi này ở chỗ là chúng không được coi là thứ thuốc