CHỐNG DUHRING - Trang 317

Nhưng các tư liệu sản xuất và sản phẩm xã hội vẫn được coi như thể là
chúng vẫn là những tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động của cá nhân như
trước. Nếu như từ trước tới nay, kẻ sở hữu tư liệu lao động chiếm hữu sản
phẩm vì những sản phẩm ấy thường là sản phẩm lao động của bản thân
người đó và lao động phụ của người khác chỉ là một ngoại lệ, thì giờ đây kẻ
sở hữu tư liệu lao động vẫn tiếp tục chiếm hữu sản phẩm, mặc dầu sản
phẩm này không còn là sản phẩm của người đó nữa, mà hoàn toàn là sản
phẩm lao động của người khác. Như vậy, sản phẩm giờ đây do lao động xã
hội sản xuất ra không phải do những người thực sự vận dụng các tư liệu sản
xuất và thực sự sản xuất ra những sản phẩm ấy chiếm hữu, mà là do nhà tư
bản chiếm hữu. Tư liệu sản xuất và sản xuất, về thực chất, đã trở thành có
tính chất xã hội. Nhưng chúng vẫn phải phục tùng một hình thức chiếm hữu
lấy sản xuất tư nhân của người sản xuất cá thể làm tiền đề, hình thức trong
đó mỗi người đều là chủ nhân của sản phẩm của mình và đem những sản
phẩm ấy ra thị trường. Phương thức sản xuất phải phục tùng hình thức
chiếm hữu ấy, mặc dầu nó đã xoá bỏ tiền đề của hình thức chiếm hữu ấy.
Trong cái mâu thuẫn ấy, cái mâu thuẫn đã mang lại tính chất tư bản chủ
nghĩa cho phương thức sản xuất mới, đã chứa đựng sẵn những mầm mống
của mọi sự xung đột hiện nay. Phương thức sản xuất mới càng thống trị
trong tất cả các công trường sản xuất quyết định và trong tất cả các nước
quyết định về mặt kinh tế, do đó càng chèn ép sản xuất cá thể đến mức chỉ
còn là những tàn dư không đáng kể thì sự không tương dung giữa sản xuất
xã hội và sự chiếm hữu tư bản chủ nghĩa cũng phải thể hiện ra một cách
càng nổi bật hơn.
Như đã nói, những nhà tư bản đầu tiên tìm thấy hình thức lao động làm
thuê đã có sẵn. Nhưng lao động làm thuê chỉ tồn tại với tư cách là một
ngoại lệ, một công việc phụ, một nghề làm thêm, một tình hình quá độ.
Người làm ruộng thỉnh thoảng đi làm công nhật, có một mảnh đất vài
moóc-ghen riêng của mình, chỉ trông vào đó cùng lắm anh ta cũng có thể
sống được. Quy chế phường hội chăm lo để cho người thợ bạn hôm nay có
thể trở thành người thợ cả ngày mai. Nhưng một khi các tư liệu sản xuất trở
thành những tư liệu sản xuất xã hội và tập trung trong tay các nhà tư bản thì