CHỐNG DUHRING - Trang 327

thức được chúng và chưa đếm xỉa đến chúng. Nhưng một khi chúng ta đã
nhận thức được chúng, nắm được tác động, phương hướng và ảnh hưởng
của chúng thì việc buộc chúng ngày càng phải phục tùng ý chí của chúng ta
và lợi dụng chúng dể đạt tới những mục đích của chúng ta, là hoàn toàn tuỳ
thuộc vào chúng ta. Điều đó là đặc biệt đúng khi nói về những lực lượng
sản xuất mạnh mẽ hiện nay. Chừng nào chúng ta khăng khăng cự tuyệt
không muốn hiểu bản chất và tính chất của những lực lượng ấy - và phương
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và những kẻ bênh vực nó lại khăng khăng
không chịu hiểu - thì chừng đó lực lượng ấy vẫn tác động bất chấp ý muốn
của chúng ta, chống lại chúng ta, thì chừng đó chúng vẫn thống trị chúng
ta, như đã trình bày tỷ mỉ trên đây. Nhưng một khi đã hiểu được bản chất
của chúng rồi thì ở trong tay những người sản xuất liên hiệp, chúng từ chỗ
là những ông chủ ma quái sẽ biến thành những người đầy tớ ngoan ngoãn.
Đó là sự khác nhau giữa sức mạnh phá hoại của điện trong những tia chớp
của giông tố với luồng điện đã chế ngự được trong điện báo và trong đèn
điện; là sự khác nhau giữa ngọn lửa của đám cháy với ngọn lửa phục vụ
cho con người. Khi người ta bắt đầu đối xử với những lực lượng sản xuất
hiện nay theo bản chất của chúng - bản chất mà cuối cùng người ta đã nhận
thức được - thì tình trạng vô chính phủ của sản xuất có kế hoạch trên quy
mô xã hội, theo những nhu cầu của toàn thể xã hội cũng như của mỗi một
thành viên riêng biệt; lúc đó phương thức chiếm hữu tư bản chủ nghĩa,
trong đó sản phẩm nô dịch trước tiên là người sản xuất rồi sau đó là người
chiếm hữu, được thay thế bằng hình thức chiếm hữu sản phẩm dựa trên
chính ngay tính chất của tư liệu sản xuất hiện đại; một mặt là sự chiếm hữu
trực tiếp của sản xuất về các sản phẩm, coi đó là những tư liệu để duy trì và
phát triển sản xuất, mặt khác là sự chiếm hữu trực tiếp của cá nhân về các
sản phẩm, coi đó là tư liệu sinh hoạt và hưởng thụ.
Ngày càng biến đại đa số dân cư thành vô sản, phương thức sản xuất tư bản
chủ nghĩa tạo ra một lực lượng bắt buộc phải hoàn thành cuộc cách mạng
ấy, nếu không thì sẽ bị tiêu vong. Ngày càng buộc những tư liệu sản xuất
lớn đã xã hội hóa, biến thành sở hữu Nhà nước, phương thức sản xuất tư
bản chủ nghĩa tự nó vạch ra con đường để hoàn thành cuộc cách mạng ấy.