hai xóa bỏ ngay Nhà nước.
Từ khi phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện trong lịch sử, việc
xã hội nắm lấy mọi tư liệu sản xuất thường thể hiện ra là một lý tưởng ít
nhiều lờ mờ về tương lai đối với những cá nhân riêng biệt hoặc đối với cả
toàn bộ một phái. Nhưng việc ấy chỉ có thể thực hiện được, trở thành một
tất yếu lịch sử, khi đã có những điều kiện vật chất để thực hiện nó. Cũng
như mọi tiến bộ xã hội khác, nó có thể thực hiện được không phải do chỗ
người ta đã nhận thức được rằng sự tồn tại của các giai cấp là trái với chính
nghĩa, với bình đẳng, v.v... không phải do ý muốn đơn giản là thủ tiêu
những giai cấp ấy, mà là do có những điều kiện kinh tế mới nào đó. Sự
phân chia xã hội thành giai cấp bóc lột và giai cấp bị bóc lột, thành giai cấp
thống trị và giai cấp bị trị là kết quả tất yếu của sự phát triển thấp trước đây
của sản xuất. Chừng nào mà toàn bộ lao động xã hội chỉ cung cấp được một
số sản phẩm chỉ vượt quá rất ít số tư liệu cần thiết nhất cho sự tồn tại của
mọi người, do đó, chừng nào lao động choán hết hay gần hết thì giờ của tối
đại đa số thành viên trong xã hội, thì chừng đó xã hội tất nhiên phải chia
thành giai cấp. Bên cạnh đại đa số hoàn toàn phải hiến thân cho lao động
ấy, thì hình thành nên một giai cấp được giải phóng khỏi công việc lao
động sản xuất trực tiếp và chăm lo những công việc chung của xã hội như:
điều khiển lao động, công việc Nhà nước, tư pháp, khoa học, nghệ thuật,
v.v... Do đó quy luật phân công lao động là cái làm cơ sở cho sự phân chia
thành giai cấp, Nhưng điều đó không ngăn cản cái tình hình là sự phân chia
thành giai cấp không được thực hiện bằng bạo lực, cướp bóc, mánh khóe và
lừa bịp, và giai cấp thống trị, một khi đã nắm được chính quyền thì sẽ
không bao giờ quên củng cố sự thống trị của nó trên lưng các giai cấp lao
động và biến việc quản lý xã hội thành việc bóc lột quần chúng.
Nhưng nếu do đó sự phân chia thành giai cấp có một tồn tại lịch sự chính
đáng nào đó thì nó cũng chỉ có lý do ấy trong một thời kỳ nhất định, trong
những điều kiện xã hội nhất định. Nó dựa trên sự sản xuất không đầy đủ;
nó sẽ bị sự phát triển đầy đủ của những lực lượng sản xuất hiện đại xóa bỏ.
Và thật vậy, sự xóa bỏ giai cấp xã hội giả định phải có một trình độ phát
triển lịch sử trong đó sự tồn tại không chỉ của một giai cấp thống trị nhất