CHỐNG DUHRING - Trang 343

một anh lùn tự cao tự đại thôi.
Bằng cách làm cho mình trở thành người chủ của toàn bộ các tư liệu sản
xuất để sử dụng chúng một cách có kế hoạch trên quy mô toàn xã hội, xã
hội sẽ thủ tiêu được tình trạng con người từ trước tới nay vẫn bị nô dịch bởi
tư liệu sản xuất của chính họ. Dĩ nhiên là xã hội không thể nào giải phóng
cho mình được, nếu không giải phóng cho mỗi cá nhân riêng biệt. Do đó
phương thức sản xuất cũ nhất định phải bị lật đổ tận gốc rễ, và nhất là sự
phân công lao động cũ phải biến đi. Thay cho nó, phải có một tổ chức sản
xuất trong đó, một mặt, không một cá nhân nào lại có thể trút sang cho
người khác cái phần tham dự của mình vào lao động sản xuất, điều kiện tự
nhiên đó của cuộc sống con người; trong đó, mặt khác, lao động sản xuất
không còn là một thủ đoạn để nô dịch nữa, mà trở thành một phương tiện
để giải phóng con người, bằng cách đưa lại cho mỗi người cái cơ hội để
phát triển và vận dụng toàn bộ các năng khiếu thể chất và tinh thần của
mình theo tất cả mọi hướng, - và trong đó, như vậy là lao động sản xuất từ
chỗ là một gánh nặng thì nay trở thành một sự vui thú.
Ngày nay, điều đó không còn là một ảo tưởng, một điều mong ước thành tín
nữa. Với sự phát triển hiện nay của các lực lượng sản xuất, thì sự tăng lên
của sản xuất do chính ngay việc xã hội hoá các lực lượng sản xuất đem lại,
việc gạt bỏ những trở ngại và những sự hỗ loạn do phương thức sản xuất tư
bản chủ nghĩa gây ra, việc gạt bỏ tình trạng lãng phí sản phẩm và tư liệu
sản xuất - chỉ những việc đó cũng đủ để trong trường hợp mọi người đều
tham gia lao động, có thể rút thời gian lao động xuống tới mức rất không
đáng kể, theo những quan niệm hiện nay.
Việc xoá bỏ sự phân công lao động cũ cũng hoàn toàn không phải là một
yêu sách chỉ có thể thực hiện được bằng cách làm thiệt hại đến năng suất
lao động. Trái lại, do nền công nghiệp lớn, nó đã trở thành một điều kiện
của bản thân sản xuất. "Việc sản xuất bằng máy móc đã xoá bỏ sự cần thiết
phải củng cố sự phân chia theo kiểu công trường thủ công bằng cách không
ngừng buộc chặt cùng một công nhân ấy vào cùng một công việc. Vì toàn
bộ sự hoạt động của công xưởng không phải xuất phát từ công nhân, mà
xuất phát từ máy móc, cho nên có thể xảy ra sự thay đổi thường xuyên mà