CHỐNG DUHRING - Trang 345

một chức năng xã hội có tính chất bộ phận, bằng một con người phát triển
toàn diện, đối với người này thì những chức năng xã hội khác nhau là
những phương thức hoạt động thay thế nhau" (Mác, "Tư bản")[105].
Bằng cách dạy chúng ta biến sự vận động của phân tử, mà ít nhiều người ta
đều có thể thực hiện được ở khắp nơi, thành một sự vận động có tính chất
đông đảo cho những mục đích kỹ thuật, đại công nghiệp đã giải phóng trên
một mức độ rất lớn nền sản xuất công nghiệp khỏi những hạn chế có tính
chất địa phương; sức nước trước kia là một sức mạnh có tính chất địa
phương; sức hơi nước bây giờ có tính chất tự do. Nếu sức nước nhất thiết
phải gắn với nông thôn, thì sức hơi nước tuyệt nhiên không nhất thiết phải
gắn với thành thị. Chính việc áp dụng sức hơi nước theo kiểu tư bản chủ
nghĩa đem tập trung hơi nước chủ yếu vào các thành thị và biến những làng
công xưởng thành những thành thị công xưởng. Nhưng chính vì thế mà nó
cũng đồng thời phá hoại luôn cả những điều kiện sản xuất của chính nó.
Yêu cầu đầu tiên của máy hơi nước và yêu cầu chủ yếu của hầu hết tất cả
các ngành sản xuất trong nền đại công nghiệp là phải có một thứ nước
tương đối sạch. Nhưng thành thị công xưởng lại biến mọi thứ nước thành
nước phân hôi thối. Do đó, sự tập trung ở thành thị là một điều kiện cơ bản
của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa bao nhiêu, thì mỗi nhà tư bản công
nghiệp cá biệt lại có xu hướng muốn rời bỏ các thành phố lớn bấy nhiêu -
những thành phố này tất yếu do sự tập trung đó đẻ ra - để di chuyển cơ sở
kinh doanh về nông thôn. Người ta có thể nghiên cứu quá trình đó một cách
chi tiết trong các khu công nghiệp dệt Lanca-shire và Yorkshire; ở các nơi
đó nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa không ngừng tạo ra những thành
phố lớn mới, bằng cách không ngừng bỏ thành thị để chạy về nông thôn.
Trong các vùng công nghiệp luyện kim ở đó những kết quả như thế một
phần do những nguyên nhân khác gây ra, thì tình hình cũng như vậy.
Một lần nữa, chỉ có thủ tiêu tính chất tư bản chủ nghĩa của nền công nghiệp
hiện đại, thì mới có thể thủ tiêu được cái vòng luẩn quẩn mới đó. Mối mâu
thuẫn cứ luôn luôn tái sinh đó của nền công nghiệp hiện đại. Chỉ có một xã
hội nào có khả năng phối hợp được các lực lượng sản xuất của nó một cách
nhịp nhàng, theo một kế hoạch chung duy nhất, thì mới cho phép phân bố