CHỐNG DUHRING - Trang 344

không làm gián đoạn quá trình lao động... cuối cùng, vì người ta có thể học
đứng máy rất nhanh chóng khi còn trẻ cho nên không cần thiết phải đào tạo
một loại công nhân đặc biệt để đứng máy" [104]. Nhưng trong khi phương
thức sử dụng máy móc theo kiểu tư bản chủ nghĩa vẫn phải tiếp tục duy trì
sự phân công lao động cũ với những chức năng bộ phận cứng đờ của nó,
mặc dù về mặt kỹ thuật điều đó đã trở thành thừa - thì bản thân máy móc
cũng nổi lên chống lại sự lỗi thời đó. Cơ sở kỹ thuật của nền đại công
nghiệp là có tính chất cách mạng. "Nhờ máy móc, các quá trình hoá học và
những phương pháp khác, nền đại công nghiệp không ngừng gây nên
những cuộc đảo lộn trong cơ sở kỹ thuật của sản xuất, và cùng với nó là
trong những chức năng của người công nhân và trong sự kết hợp có tính
chất xã hội trong quá trình lao động. Như vậy là nó luôn luôn cách mạng
hoá sự phân công lao động ở trong xã hội và không ngừng ném hàng khối
tư bản và hàng khối công nhân từ một ngành sản xuất này sang một ngành
sản xuất khác. Vì vậy, bản chất của đại công nghiệp quy định sự thay đổi
trong lao động, sự lưu chuyển của các chức năng, sự cơ động toàn diện của
người công nhân... chúng ta đã thấy mâu thuẫn tuyệt đối này... đã biểu hiện
một cách ghê gớm như thế nào trong những cuộc tế lễ đem hy sinh không
ngừng giai cấp công nhân... trong sự lãng phí không hạn độ sức lao động và
trong những sự tàn phá gắn liền với tình trạng vô chính phủ trong xã hội".
Đó là mặt tiêu cực. Nhưng nếu sự thay đổi trong lao động giờ đây chỉ tự
vạch đường cho mình như là một quy luật tự nhiên ghê gớm và với sức tàn
phá mù quáng của quy luật tự nhiên đâu đâu cũng đều gặp phải những trở
lực, thì mặt khác bản thân đại công nghiệp, với những tai họa của nó, lại
đặt thành vấn đề sinh tử là phải thừa nhận sự thay đổi trong lao động, và vì
vậy, phải thừa nhận tính chất đại diện càng lớn càng tốt của người công
nhân như là một quy luật phổ biến của nền sản xuất xã hội mà các quan hệ
phải thích ứng với sự thực hiện bình thường của quy luật đó. Đại công
nghiệp đặt thành vấn đề sinh tử là phải thay thế cái quái trạng là số dân cư
lao động ở rỗi khốn khổ, được giữ làm dự trữ cho nhu cầu bóc lột biến đổi
của tư bản, bằng sự thích dụng tuyệt đối của con người đối với những nhu
cầu biến đổi của lao động; là phải thay thế con người bộ phận, kẻ chỉ mang