CHỐNG DUHRING - Trang 360

số lượng nhất định của lao động xã hội, được xác định thông qua con
đường xã hội, tức là thông qua sự trao đổi;
4. Tôi không biểu hiện số lượng đó bằng chính ngay lao động, bằng bao
nhiều giờ lao động đó, mà bằng một hàng hoá khác. Do đó, nếu tôi nói:
chiếc đồng hồ này có giá trị bằng tấm dạ kia, và mỗi thứ đều trị giá là năm
mươi mác, thì như thế tức là tôi nói: chiếc đồng hồ, tấm dạ, và số tiền ấy
đều mang trong bản thân chúng nó một số lượng lao động xã hội ngang
nhau. Như vậy là tôi xác nhận rằng thời gian lao động xã hội biểu hiện
trong những thứ đó đã được đo lường về mặt xã hội và đã được coi là
ngang nhau. Nhưng thời gian đó không phải được đo một cách trực tiếp,
một cách tuyệt đối như người ta vẫn đo thời gian lao động trong những
trường hợp khác, bằng giờ lao động, hay ngày lao động, v.v... ; nó đã được
đo bằng một con đường vòng, thông qua trao đổi, một cách tương đối. Vì
thế tôi cũng không thể biểu hiện cái số lượng thời gian lao động đã xác
định đó bằng những giờ lao động mà tôi vẫn không biết rõ là bao nhiêu,
nhưng đồng thời tôi cũng chỉ có thể biểu hiện số lượng thời gian lao động
đó bằng con đường vòng một cách tương đối, tức là bằng một thứ hàng hoá
khác cũng đại biểu cho một số lượng thời gian lao động xã hội như thế.
Chiếc đồng hồ cũng có giá trị bằng tấm dạ.
Nhưng khi sản xuất hàng hoá và trao đổi hàng hoá bắt buộc cái xã hội dựa
trên sản xuất và trao đổi đó phải đi theo con đường vòng ấy, thì chúng cũng
bắt buộc xã hội ấy phải hết sức rút ngắn con đường vòng ấy lại. Trong đám
hàng hoá dân đen thông thường, sản xuất và trao đổi tách riêng ra một thứ
hàng hoá vương giả trong đó giá trị của tất cả các hàng hoá khác đều có thể
biểu hiện được một cách dứt khoát, - một thứ hàng hoá được coi là hiện
thân trực tiếp của lao động xã hội, và vì vậy có thể trao đổi được một cách
trực tiếp và vô điều kiện với tất cả mọi hàng hoá: thứ hàng hoá ấy là tiền.
Tiền cũng đã nằm sẵn dưới hình thái mầm mống ở ngay trong khái niệm
giá trị rồi, tiền chỉ là giá trị đã phát triển mà thôi. Nhưng vì dưới hình thức
tiền, giá trị của hàng hoá có được tồn tại độc lập đối với chính ngay hàng
hoá, cho nên một nhân tố mới xuất hiện trong xã hội sản xuất và trao đổi
hàng hoá, một nhân tố có những chức năng xã hội mới và những hậu quả xã