CHỐNG DUHRING - Trang 361

hội mới. Tạm thời chúng ta chỉ cần nhận thấy điều đó mà chưa cần đi sâu
hơn nữa.
Môn kinh tế chính trị về sản xuất hàng hoá tuyệt nhiên không phải là một
khoa học duy nhất nghiên cứu những nhân tố mà người ta chỉ biết một cách
tương đối. Cả trong môn vật lý học cũng thế, chúng ta cũng không biết có
bao nhiêu phân tử khí riêng lẻ trong một khối lượng khí nhất định, dưới
một sức ép và một nhiệt độ nhất định. Nhưng chúng ta biết rằng, trong
chừng mực quy luật Boyle là đúng, thì một dung tích nhất định như thế của
bất kỳ một thứ khí nào cũng đều chứa đựng một số phân tử bằng số phân tử
trong một dung dịch ngang như thế của bất kỳ một thứ khí nào khác dưới
sức ép và nhiệt độ cũng ngang như thế. Vì vậy, chúng ta có thể so sánh
được theo hàm lượng phân tử của chúng, những dung tích hết sức khác
nhau của những chất khí hết sức khác nhau, trong những điều kiện sức ép
và nhiệt độ hết sức khác nhau; và nếu chúng ta lấy một lít chất khí ở nhiệt
độ 0o bách phân và dưới sức ép 760 mi-li-mét làm đơn vị, thì với đơn vị đó
chúng ta có thể đo được hàm lượng phân tử. Trong hoá học, chúng ta cũng
không biết trọng lượng tuyệt đối của các nguyên tử trong các nguyên tố.
Nhưng chúng ta biết được trọng lượng tương đối của chúng, vì chúng ta
biết được tỷ lệ giữa chúng với nhau. Vì vậy, giống như sản xuất hàng hoá
và môn kinh tế chính trị nghiên cứu nó có được một biểu hiện tương đối
cho những số lượng lao động chứa đựng trong bản thân các hàng hoá mà
chúng chưa biết, bằng cách đem so sánh các hàng hoá đó theo hàm lượng
lao động tương đối của chúng, - trong hoá học cũng vậy, hoá học cũng tìm
được một biểu hiện tương đối cho đại lượng của các trọng lượng nguyên tử
mà nó chưa biết, bằng cách so sánh các nguyên tố theo trọng lượng nguyên
tử của chúng và biểu hiện trọng lượng nguyên tử của nguyên tố này bằng
những bội số hay những phân số của nguyên tố khác (lưu huỳnh, ôxy, hy-
đrô). Và giống như nền sản xuất hàng hoá đưa vàng lên thành hàng hoá
tuyệt đối, thành vật ngang giá chung của các hàng hoá khác, thành thước đo
tất cả mọi giá trị hoá học cũng vậy, nó đưa hy-đrô lên thành một thứ hàng
hoá tiền hoá học, bằng cách đặt trọng lượng nguyên tử của hy-đrô = 1 và
quy trọng lượng nguyên tử của tất cả các nguyên tố khác thành hy-đrô,