CHỐNG DUHRING - Trang 57

của một chuỗi chính là ở chỗ chuỗi đó không bao giờ có thể kết thúc bằng
một sự tổng hợp liên tiếp được. Vì vậy, cái chuỗi vô tận đã trôi qua của thế
giới là điều không thể có được; do đó, khởi điểm của thế giới là điều kiện
tất yếu của sự tồn tại của nó, - đó là điểm đầu tiên cần chứng minh. - Còn
về điểm thứ hai, nếu lại thừa nhận điều ngược lại thì thế giới sẽ là một tổng
thể vô hạn nhất định của bất cứ biểu tượng trực quan nào, thì chúng ta chỉ
có thể quan niệm được đại lượng đó bằng cách tổng hợp các bộ phận, còn
toàn bộ của một lượng như thế - chỉ bằng cách tổng hợp đầy đủ hoặc chỉ
bằng cách lặp lại việc kết hợp đơn vị với bản thân nó. Vì vậy, muốn quan
niệm thế giới choán đầy tất cả các không gian như là một tổng thể, thì phải
coi sự tổng hợp liên tiếp những bộ phận của thế giới vô tận là một sự tổng
hợp hoàn thiện, nghĩa là phải coi cái thời gian vô tận, cần thiết để đếm tất
cả các sự vật cùng tồn tại, như là đã trôi qua rồi, đây là một điều không thể
làm được. Vậy không thể coi một hợp thể vô tận những vật hiện thực là
một tổng thể nhất định có cùng một lúc. Do đó, xét về bề rộng của nó trong
không gian thì thế giới không phải là vô tận mà là nằm trong những giới
hạn của nó: đó là điểm thứ hai" (cần phải chứng minh).
Những câu trên đây được sao y nguyên văn từ một quyển sách nổi tiếng
xuất bản lần đầu tiên năm 1871, nhan đề là "Phê phán lý tính thuần tuý" của
Immanuel Kant, trong đó bất cứ người nào cũng có thể đọc thấy những lời
trên đây trong phần I, đoạn II, quyển II, chương II, mục 2: Sự tự mâu
thuẫn[1*] thứ nhất của lý tính thuần tuý. Như vậy là ông Đuy-rinh chỉ có
niềm vinh quang là đã gán cái tên: "quy luật về tính xác định của mỗi số"
cho một ý kiến mà Kant đã nói ra, và đã phát hiện ra rằng đã có một thời kỳ
chưa có thời gian nhưng vẫn có thế giới. Còn về tất cả những cái khác, tức
là về tất cả những cái gì còn có đôi chút ý nghĩa trong những lập luận của
ông Đuy-rinh, thì đó là "chúng tôi" - tức là Immanuel Kant, và "hiện tại" thì
chỉ cách đây mới có 95 năm. Quả thật là "cực kỳ đơn giản"! "Cái tầm quan
trọng từ trước đến nay chưa từng biết đến thật là tuyệt vời làm sao"!
Nhưng Kant cũng không hề khẳng định rằng những luận điểm trên đây đã
được xác lập dứt khoát bằng sự chứng minh của ông. Trái lại thế. Ngay
cạnh trang đó, Kant khẳng định và chứng minh điều ngược lại: thế giới