Frederick Engels
Chống Duhring
Triết học về tự nhiên
VII. Triết học về tự nhiên, giới hữu cơ
"Từ cơ học về sức ép và về sự đầy cho đến mối liên hệ giữa những cảm
giác và những tư tưởng, có một trình tự thống nhất và duy nhất gồm những
nấc trung gian".
Lời quả quyết này tránh cho ông Đuy-rinh khỏi sự cần thiết phải nói một
cái gì đó rõ ràng hơn về nguồn gốc của sự sống, tuy rằng đối với một nhà tư
tưởng đã từng theo dõi sự phát triển của thế giới bằng cách đi ngược lên
đến tận trạng thái đồng nhất với bản thân và cảm thấy rất thoải mái trên các
thiên thể khác như ở nhà mình, thì người ta có thể mong đợi rằng ông ta
hiểu biết vấn đề một cách chính xác. Vả lại lời quả quyết ấy chỉ mới đúng
có một nửa, chừng nào nó chưa được bổ sung bằng con đường nút của
những quan hệ về mức độ của Hegel[22] mà chúng tôi đã nói đến trên đây.
Mặc dù tất cả tính tiệm tiến của nó, bước chuyển từ một hình thức vận động
này sang một hình thức vận động khác bao giờ cũng vẫn là một bước nhảy
vọt, một bước ngoặt quyết định. Bước chuyển từ cơ học về các thiên thể
đến cơ học về các khối lượng nhỏ hơn trên những thiên thể riêng rẽ cũng
vậy; bước chuyển từ cơ học về các khối lượng đến cơ học về các phân tử,
bao gồm những vận động mà chúng ta nghiên cứu trong môn vật lý học
hiểu theo đúng nghĩa của từ đó: nhiệt, quang, điện, từ, cũng vậy; bước
chuyển từ vật lý học phân tử đến vật lý học nguyên tử - hoá học - cũng
hoàn thành bằng một bước nhảy vọt quyết định, và điều đó lại càng đúng
đối với bước chuyển từ tác dụng hoá học thông thường đến tác dụng hoá
học của an-bu-min mà chúng ta gọi là sự sống. Ở bên trong lĩnh vực của sự
sống, những bước nhảy vọt càng trở nên hiếm hoi hơn và ít nhận thấy hơn.
- Thế là một lần nữa, Hegel lại buộc phải cải chính ông Đuy-rinh.
Khái niệm mục đích đã giúp ông Đuy-rinh thực hiện bước chuyển trên khái
niệm sang thế giới hữu cơ. Đây cũng lại là sao chép của Hegel, người mà
trong quyển "Lô-gic" - học thuyết về khái niệm - đã dùng mục đích luận,
