CHỐNG DUHRING - Trang 94

Rồi ông lại nói:
"Ngược lại, thực vật hoàn toàn và vĩnh viễn không có một chút cảm giác
nào và cũng không có bất kỳ một năng lực cảm giác nào."
Thứ nhất, Hegel ("Triết học của tự nhiên", 351), phụ lục) nói rằng
"cảm giác là differentia specifica", là dấu hiện đặc trưng tuyệt đối của động
vật".
Đây lại là một "ý kiến khó tiêu" của Hegel, mà chỉ nhờ có quá trình thôn
tính của ông Đuy-rinh mới được nâng lên địa vị cao quý của một chân lý
tuyệt đỉnh cuối cùng.
Thứ hai, đây là lần đầu tiên chúng ta nghe nói đến những hình thức quá độ,
những hình thức bề ngoài không dứt khoát hoặc không xác định được (lời
lẽ mới khó hiểu làm sao!) giữa thực vật và động vật. Đúng là có những hình
thức quá độ đó; có những thể hữu cơ mà chúng ta không thể nói dứt khoát
rằng đó là thực vật hay là động vật; do đó chúng ta không thể xác định một
ranh giới rõ ràng giữa thực vật và động vật, - chính sự thực ấy đã tạo ra cho
ông Đuy-rinh cái nhu cầu lôgich phải đưa ra một tiêu chuẩn để phân biệt,
một tiêu chuẩn mà bản thân ông ta cũng vội vàng thừa nhận ngay là không
có cơ sở ! nhưng chúng ta cũng không cần đi ngược trở lại lĩnh vực không
rõ ràng giữa động vật và thực vật làm gì ; lẽ nào những cây hố ngươi hễ bị
người ta đụng đến là cụp lá hay cánh hoa của chúng lại, lẽ nào những cây
ăn sâu bọ, - đều hoàn toàn không có một chút cảm giác nào và cũng hoàn
toàn không có bất kỳ một năng lực cảm giác nào hay sao ? Đó là điều mà
bản thân ông Đuy-rinh cũng không dám khẳng định nếu ông ta không
muốn rơi vào "thứ nửa thơ ca không khoa học".
Thứ ba, đây cũng lại là một điều sáng tạo và tưởng tượng tự do của ông
Đuy-rinh khi ông ta khẳng định rằng về mặt sinh lý[26], cảm giác gắn liền
với sự tồn tại của một bộ máy thần kinh nào đó, dù là rất đơn giản. Không
những tất cả những động vật nguyên thuỷ nhất mà cả những thực trùng, - ít
nhất là tối đại đa số các thực trùng - cũng đều không có một chút dấu vết
nào của bộ máy thần kinh cả. Chỉ kể từ loài giun trở đi thì thông thường
người ta mới thấy có bộ máy thần kinh, và ông Đuy-rinh là người đầu tiên
nói rằng những con vật đó không có cảm giác vì chúng không có thần kinh.